Kongres Wiedeński zakończył epokę napoleońską. Ustalono nowy porządek w Europie. Dotyczyło to także ziem polskich.
Ziemie Polskie po Kongresie Wiedeńskim
Kongres Wiedeński odbył się w latach 1814-1815. Celem było ustabilizowanie sytuacji w Europie po upadku Napoleona Bonaparte. Sprawa polska była jedną z ważniejszych kwestii.
Podział Ziem Polskich
Ziemie polskie zostały podzielone między Rosję, Prusy i Austrię. Nie odtworzono niepodległej Polski. Utworzono kilka mniejszych organizmów państwowych.
Królestwo Polskie (Kongresowe). Zostało utworzone z części Księstwa Warszawskiego. Królestwo było połączone unią personalną z Rosją. Car Rosji był jednocześnie królem Polski.
Rzeczpospolita Krakowska (Wolne Miasto Kraków). Było to niewielkie, formalnie niepodległe państwo. Znajdowało się pod kontrolą trzech zaborców: Rosji, Prus i Austrii. Stanowiło ważny ośrodek kultury i polskości.
Wielkie Księstwo Poznańskie. Znajdowało się pod panowaniem Prus. Początkowo miało pewną autonomię. Jednak Prusy stopniowo ograniczały polskość i germanizowały ten obszar.
Galicja. Pozostała pod panowaniem Austrii. Była to najbiedniejsza część ziem polskich. Polityka austriacka była mniej represyjna niż pruska i rosyjska. Dzięki temu Galicja stała się ważnym ośrodkiem polskiej kultury i polityki.
Królestwo Polskie (Kongresowe) – szczegóły
Car Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu konstytucję. Gwarantowała ona pewne swobody obywatelskie. Wprowadzono dwuizbowy sejm. Zapewniono wolność osobistą i wyznania. Armia Królestwa Polskiego była odrębna.
Jednak z czasem carowie ograniczali te swobody. Coraz częściej łamano konstytucję. Wprowadzano cenzurę. Zwalczano wszelkie przejawy opozycji. Po powstaniu listopadowym Królestwo Polskie utraciło autonomię.
Powstanie Listopadowe (1830-1831)
Powstanie Listopadowe było zbrojnym wystąpieniem Polaków przeciwko Rosji. Przyczyną były łamanie konstytucji i represje. Powstanie zakończyło się klęską. Represje po powstaniu były bardzo dotkliwe. Zlikwidowano konstytucję. Rozwiązano sejm i armię. Rozpoczęto rusyfikację, czyli narzucanie języka i kultury rosyjskiej.
Wielkie Księstwo Poznańskie – germanizacja
Prusy prowadziły politykę germanizacji. Miała ona na celu wynarodowienie Polaków. Zakazywano używania języka polskiego w urzędach i szkołach. Osadzano niemieckich kolonistów. Kupowano polską ziemię, aby osłabić polską własność.
Mimo to Polacy w Wielkopolsce bronili swojej tożsamości. Zakładali tajne organizacje. Uczyli się języka polskiego. Podtrzymywali polską kulturę.
Galicja – ostoja polskości
Austria prowadziła w Galicji bardziej liberalną politykę. Pozwalano na rozwój polskiej kultury i nauki. W Krakowie i Lwowie działały polskie uniwersytety. Polski język był używany w szkołach i urzędach.
Galicja stała się schronieniem dla polskich patriotów. Działali tu pisarze, artyści i politycy. Rozwijała się polska prasa i literatura.
Znaczenie Ziem Polskich po Kongresie Wiedeńskim
Podział ziem polskich po Kongresie Wiedeńskim miał tragiczne konsekwencje. Uniemożliwił odzyskanie niepodległości. Spowodował rozbicie narodu polskiego. Ziemie polskie znalazły się pod panowaniem trzech zaborców. Każdy z nich prowadził inną politykę wobec Polaków.
Mimo to Polacy nie poddawali się. Walczyli o zachowanie tożsamości narodowej. Organizowali powstania. Prowadzili działalność kulturalną i społeczną. Dzięki temu przetrwali okres zaborów i odzyskali niepodległość w 1918 roku.
Pamięć o losach ziem polskich po Kongresie Wiedeńskim jest ważna. Uczy nas historii i patriotyzmu. Pokazuje siłę narodu, który potrafi przetrwać najtrudniejsze próby.
Sprawdzian – co warto zapamiętać?
- Kongres Wiedeński i jego postanowienia dotyczące ziem polskich.
- Podział ziem polskich między Rosję, Prusy i Austrię.
- Charakterystyka Królestwa Polskiego, Rzeczypospolitej Krakowskiej, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Galicji.
- Powstanie Listopadowe i jego skutki.
- Polityka germanizacji w Prusach i rusyfikacji w Rosji.
- Rola Galicji jako ostoi polskości.
