Narrator to głos, który opowiada historię. Jest obecny w każdym utworze literackim.
Rozpoznanie cech narratora jest kluczowe. Pomaga zrozumieć tekst i jego przesłanie.
Rodzaje Narratorów
Istnieją różne typy narratorów. Każdy z nich ma swoje specyficzne cechy.
Narrator Pierwszoosobowy
Używa zaimka "ja". Opowiada historię ze swojej perspektywy. Czesto jest bohaterem opowieści.
Przykład: "Poszedłem do sklepu i kupiłem chleb."
Może być subiektywny. Jego wiedza jest ograniczona do tego, co sam widział i słyszał.
Narrator Trzecioosobowy
Używa zaimków "on", "ona", "ono", "oni". Opisuje wydarzenia z zewnątrz.
Przykład: "On poszedł do sklepu i kupił chleb."
Może być wszechwiedzący. Zna myśli i uczucia wszystkich postaci.
Może też być ograniczony. Skupia się na jednej postaci i jej perspektywie.
Narrator Wszechwiedzący
Wie wszystko o świecie przedstawionym. Zna przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.
Zna myśli i uczucia wszystkich bohaterów. Może komentować wydarzenia i postaci.
Jego obecność jest wyraźnie odczuwalna. Często wchodzi w rolę komentatora.
Narrator Obiektywny
Relacjonuje wydarzenia neutralnie. Nie wyraża swoich opinii i uczuć.
Podaje fakty. Unika komentarzy i ocen.
Przypomina kamerę. Rejestruje to, co widzi i słyszy.
Określenia Dotyczące Narratora
Narratora można opisać różnymi cechami. Te cechy wpływają na odbiór tekstu.
Wiedza
Narrator może mieć różny zakres wiedzy. Może wiedzieć wszystko, lub tylko część informacji.
Wszechwiedzący narrator wie wszystko. Ograniczony narrator wie tylko to, co wie postać.
Subiektywizm
Narrator może być subiektywny. Wtedy wyraża swoje opinie i uczucia.
Obiektywny narrator jest neutralny. Nie wyraża swoich opinii.
Punkt Widzenia
Narrator opowiada z określonego punktu widzenia. Może to być punkt widzenia jednej postaci lub punkt widzenia z zewnątrz.
Punkt widzenia wpływa na to, jak postrzegamy wydarzenia.
Język
Narrator używa określonego języka. Język może być prosty lub skomplikowany. Może być formalny lub nieformalny.
Język narratora wpływa na atmosferę utworu.
Określenia, Które *Nie* Dotyczą Narratora
Nie wszystkie określenia pasują do narratora. Niektóre z nich odnoszą się do innych elementów tekstu.
Bohater
Narrator i bohater to nie zawsze to samo. Narrator może być bohaterem, ale nie musi.
Bohater jest postacią w utworze. Narrator to głos, który opowiada historię.
Autor
Narrator i autor to dwie różne osoby. Autor napisał tekst. Narrator opowiada historię w tekście.
Narrator jest fikcyjną postacią. Autor jest osobą rzeczywistą.
Postać
Narrator nie zawsze jest postacią. Może być głosem z zewnątrz.
Postać bierze udział w wydarzeniach. Narrator opowiada o tych wydarzeniach.
Temat
Temat to główna idea utworu. Narrator opowiada o temacie, ale nim nie jest.
Temat to coś, o czym opowiada narrator.
Fabuła
Fabuła to układ wydarzeń w utworze. Narrator opowiada o fabule, ale nią nie jest.
Fabuła to ciąg wydarzeń. Narrator to głos, który o nich opowiada.
Przykłady i Ćwiczenia
Aby lepiej zrozumieć różnicę, przeanalizujmy kilka przykładów.
Przykład 1: "Pamiętam ten dzień jak dziś. Słońce świeciło jasno, a ja byłem bardzo szczęśliwy." Narrator jest pierwszoosobowy i jednocześnie bohaterem.
Przykład 2: "Anna weszła do pokoju. Była zmęczona i smutna. Wiedziała, że czeka ją trudny dzień." Narrator jest trzecioosobowy i wszechwiedzący. Wie, co czuje Anna.
Ćwiczenie: Przeczytaj krótki fragment tekstu i spróbuj określić typ narratora. Zwróć uwagę na to, czy narrator używa zaimka "ja", czy opisuje wydarzenia z zewnątrz. Czy narrator zna myśli i uczucia postaci?
Podsumowanie
Rozpoznawanie cech narratora jest ważne. Pomaga zrozumieć tekst i jego przesłanie. Trzeba odróżniać narratora od autora, bohatera, tematu i fabuły.
Zapamiętaj: Narrator to głos, który opowiada historię. Autor to osoba, która napisała tekst. Bohater to postać w utworze. Temat to główna idea. Fabuła to układ wydarzeń.
