Hej! Przed Tobą sprawdzian z historii o powstaniu niepodległej Polski. Bez obaw, razem to ogarniemy! Ten przewodnik pomoże Ci usystematyzować wiedzę.
I Wojna Światowa i Jej Skutki
Pamiętaj, że I Wojna Światowa (1914-1918) była kluczowa. Trzy państwa zaborcze – Rosja, Prusy (Niemcy) i Austria – walczyły ze sobą.
Ta sytuacja stworzyła szansę dla Polski. Polacy walczyli po różnych stronach, licząc na obietnice niepodległości.
Kluczowe Postacie i Organizacje
Józef Piłsudski: To bardzo ważna postać. Stworzył Legiony Polskie, walczące u boku Austro-Węgier.
Roman Dmowski: Reprezentował orientację pro-entente. Chciał odbudowy Polski przy wsparciu państw Ententy (Francja, Wielka Brytania, Rosja).
Ignacy Jan Paderewski: Wybitny pianista i dyplomata. Zabiegał o poparcie dla sprawy polskiej w Stanach Zjednoczonych.
Komitet Narodowy Polski (KNP): Organizacja założona przez Dmowskiego. Działała na Zachodzie, reprezentując Polskę.
Akt 5 Listopada
Akt 5 Listopada (1916): Niemcy i Austro-Węgry obiecały utworzenie Królestwa Polskiego. Był to manewr polityczny, ale miał znaczenie symboliczne.
Pamiętaj, że obietnica ta była niejasna. Nie określono granic ani suwerenności przyszłego państwa.
Upadek Mocarstw Zaborczych
Osłabienie i upadek państw zaborczych to kolejny kluczowy element.
Rewolucja w Rosji (1917): Obaliła carat. Rosja wycofała się z wojny. To osłabiło wpływy rosyjskie w Polsce.
Klęska Niemiec i Austro-Węgier (1918): Państwa te przegrały wojnę. To otworzyło drogę do niepodległości.
Odzyskanie Niepodległości
Listopad 1918 to przełomowy miesiąc.
Rada Regencyjna
Rada Regencyjna: Powołana przez Niemców i Austro-Węgry. Przejmowała władzę w Polsce w miarę wycofywania się wojsk zaborczych.
Rada Regencyjna oddała władzę Józefowi Piłsudskiemu po jego powrocie z Magdeburga.
11 Listopada 1918
11 Listopada 1918: Dzień zawieszenia broni w I Wojnie Światowej. Uznawany za datę odzyskania niepodległości przez Polskę.
Piłsudski został Naczelnikiem Państwa. Rozpoczął formowanie rządu i armii.
Kształtowanie Się Granic
Odzyskanie niepodległości to dopiero początek. Trzeba było jeszcze ustalić granice.
Powstanie Wielkopolskie (1918-1919)
Powstanie Wielkopolskie: Polacy w Wielkopolsce chwycili za broń. Chcieli przyłączyć region do Polski.
Powstanie zakończyło się sukcesem. Wielkopolska weszła w skład odrodzonej Polski.
Powstania Śląskie (1919-1921)
Powstania Śląskie: Trzy zrywy ludności polskiej na Śląsku. Walczono o przyłączenie Górnego Śląska do Polski.
Ostatecznie część Górnego Śląska została przyznana Polsce po plebiscycie.
Wojna Polsko-Bolszewicka (1919-1921)
Wojna Polsko-Bolszewicka: Konflikt z Rosją sowiecką. Walka o granice wschodnie.
Cud nad Wisłą (1920): Zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej. Zatrzymało marsz bolszewików na Europę Zachodnią.
Traktat Ryski (1921): Ustalono wschodnią granicę Polski. Była korzystna dla Polski.
Spory Graniczne
Pamiętaj o sporach granicznych z Czechosłowacją o Zaolzie i Spisz.
Konstytucja Marcowa
Konstytucja Marcowa (1921): Pierwsza konstytucja odrodzonej Polski. Wprowadzała ustrój republikański.
Zapewniała szerokie prawa obywatelskie. Wprowadzała podział władzy.
Podsumowanie
Gratulacje! Dotarliśmy do końca. Zapamiętaj najważniejsze punkty:
- I Wojna Światowa i upadek zaborców stworzyły szansę na niepodległość.
- Józef Piłsudski, Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski odegrali kluczową rolę.
- 11 Listopada 1918 – dzień odzyskania niepodległości.
- Powstania i wojny kształtowały granice Polski.
- Konstytucja Marcowa ustaliła ustrój państwa.
Teraz jesteś gotowy na sprawdzian. Powodzenia!

