Hej! Gotowi na sprawdzian z geografii, klasa 5, dział 1? Super! Przygotowałem dla Was małą powtórkę. Będzie łatwiej się uczyć!
I. Ziemia w Kosmosie
Zaczynamy od podstaw. Ziemia to nasza planeta. Jest częścią Układu Słonecznego.
A. Układ Słoneczny
Co to jest Układ Słoneczny? To Słońce i wszystko, co krąży wokół niego.
W skład wchodzą: planety, księżyce, asteroidy i komety.
Planety Układu Słonecznego (od najbliższej Słońca):
1. Merkury
2. Wenus
3. Ziemia
4. Mars
5. Jowisz
6. Saturn
7. Uran
8. Neptun
Zapamiętaj kolejność! Możesz wymyślić rymowankę. Na przykład: "Moja Wiecznie Zapracowana Mama Jutro Sama Upiecze Naleśniki".
B. Ruch Ziemi
Ziemia się rusza. Wykonuje dwa główne ruchy: ruch obrotowy i ruch obiegowy.
Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi. Trwa około 24 godzin. Powoduje dzień i noc.
Ruch obiegowy to ruch Ziemi wokół Słońca. Trwa około 365 dni (1 rok). Powoduje pory roku.
Oś ziemska to linia, wokół której obraca się Ziemia. Jest nachylona pod kątem 23,5 stopnia. To nachylenie wpływa na pory roku.
C. Pory Roku
Pory roku to: wiosna, lato, jesień, zima.
Są spowodowane ruchem obiegowym Ziemi i nachyleniem osi ziemskiej.
Kiedy na półkuli północnej jest lato, na półkuli południowej jest zima. I odwrotnie.
Równonoc wiosenna i równonoc jesienna to dni, kiedy dzień i noc trwają tyle samo. Występują około 21 marca i 23 września.
Przesilenie letnie to dzień, kiedy dzień jest najdłuższy. Występuje około 21 czerwca.
Przesilenie zimowe to dzień, kiedy dzień jest najkrótszy. Występuje około 22 grudnia.
II. Mapa
Mapa to obraz powierzchni Ziemi, przedstawiony na płaszczyźnie, w pomniejszeniu.
A. Skala Mapy
Skala mapy określa, ile razy odległość na mapie jest mniejsza od odległości w terenie.
Rodzaje skal: liczbowa (np. 1:100 000), mianowana (np. 1 cm – 1 km), liniowa (podziałka).
Skala 1:100 000 oznacza, że 1 cm na mapie to 100 000 cm (czyli 1 km) w terenie.
B. Znaki Umowne
Znaki umowne (symbole) to graficzne przedstawienia obiektów na mapie. Na przykład: drzewo, rzeka, miasto.
Legenda mapy wyjaśnia, co oznaczają znaki umowne.
Znaki umowne dzielimy na punktowe (np. kościół), liniowe (np. droga) i powierzchniowe (np. las).
C. Kierunki Świata
Kierunki świata: północ (N), południe (S), wschód (E), zachód (W).
Kierunki pośrednie: północny wschód (NE), północny zachód (NW), południowy wschód (SE), południowy zachód (SW).
Róża wiatrów to graficzne przedstawienie kierunków świata.
D. Wysokość na Mapie
Wysokość bezwzględna to wysokość danego punktu nad poziomem morza. Podawana w metrach (m).
Wysokość względna to różnica wysokości między dwoma punktami.
Warstwice to linie na mapie łączące punkty o tej samej wysokości bezwzględnej.
III. Powierzchnia Ziemi
Powierzchnia Ziemi jest bardzo różnorodna. Wyróżniamy: lądy i wody.
A. Lądy
Kontynenty (inaczej: lądy) to duże obszary lądu otoczone wodami oceanów.
Wyróżniamy siedem kontynentów: Azja, Afryka, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Antarktyda, Europa, Australia.
Ocean obmywa kontynenty. Mamy 5 oceanów: Spokojny (Pacyfik), Atlantycki, Indyjski, Arktyczny, Południowy.
B. Formy Ukształtowania Terenu
Formy ukształtowania terenu to: góry, niziny, wyżyny, doliny, kotliny.
Góry to obszary wzniesione powyżej 300 m n.p.m.
Niziny to obszary położone poniżej 300 m n.p.m.
Wyżyny to obszary wzniesione powyżej 300 m n.p.m., ale mniej pofałdowane niż góry.
Dolina to podłużne obniżenie terenu, często z rzeką w dnie.
Kotlina to rozległe obniżenie terenu, otoczone wzniesieniami.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez cały materiał. Pamiętaj o najważniejszych rzeczach:
- Układ Słoneczny i planety.
- Ruch obrotowy i ruch obiegowy Ziemi.
- Pory roku i ich przyczyny.
- Skala mapy i znaki umowne.
- Kierunki świata.
- Formy ukształtowania terenu.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteś super! Dasz radę!
