Hej, uczniowie klasy 6! Przygotujcie się na podróż dookoła Ziemi... i na obrót razem z nią! Mówimy o Ruchu Obrotowym i Obiegowym Ziemi. Brzmi strasznie? Spokojnie! Rozłożymy to na czynniki pierwsze, tak żebyście wszystko zrozumieli.
Ruch Obrotowy Ziemi: Kręcimy się!
Wyobraźcie sobie, że Ziemia to taka gigantyczna piłka do koszykówki. Piłka, która cały czas się kręci wokół własnej osi. To właśnie jest ruch obrotowy!
Ta oś, wokół której się kręcimy, to taka niewidzialna linia. Przechodzi przez biegun północny i biegun południowy. Pamiętajcie o niej!
Jak długo trwa jeden taki obrót? Dokładnie 24 godziny. To jeden dzień! Dlatego mamy dzień i noc. Genialne, prawda?
Dzień i noc to bezpośredni skutek ruchu obrotowego. Wyobraźcie sobie lampę, która oświetla naszą piłkę-Ziemię. Ta część piłki, która jest oświetlona, ma dzień. A ta po drugiej stronie, która jest w cieniu, ma noc.
Ziemia kręci się z zachodu na wschód. Dlatego Słońce "wschodzi" na wschodzie i "zachodzi" na zachodzie. To tylko perspektywa. To my się kręcimy, a nie Słońce!
Pomyślcie o karuzeli. Stojąc na karuzeli, widzicie, jak wszystko dookoła was się przesuwa. Podobnie jest z Ziemią. To my się poruszamy, a Słońce wydaje się poruszać po niebie.
Dowód na Ruch Obrotowy: Wahadło Foucaulta
Naukowcy musieli udowodnić, że Ziemia się kręci. Jednym z dowodów jest wahadło Foucaulta. To takie długie wahadło, które wisi i huśta się w jedną stronę. Ale po pewnym czasie okazuje się, że wahadło huśta się w inną stronę! To dlatego, że Ziemia się kręci pod nim.
Wyobraźcie sobie, że rysujecie linię na kartce, a ktoś obraca kartką pod waszą ręką. Linia, którą rysujecie, będzie zakrzywiona. Tak samo jest z wahadłem Foucaulta.
Ruch Obiegowy Ziemi: Dookoła Słońca!
Oprócz tego, że Ziemia się kręci wokół własnej osi, krąży też wokół Słońca. To właśnie jest ruch obiegowy.
Wyobraźcie sobie Ziemię jako małą piłeczkę, która krąży wokół dużej piłki – Słońca. Ta trasa, po której krąży Ziemia, nazywa się orbita.
Orbita Ziemi nie jest idealnym kołem. Jest trochę spłaszczona. Ma kształt elipsy.
Jak długo trwa jeden obieg Ziemi wokół Słońca? 365 dni i 6 godzin. To jeden rok! Dlatego mamy pory roku.
Pory roku to skutek ruchu obiegowego i nachylenia osi Ziemi. Oś Ziemi jest nachylona pod kątem około 23,5 stopnia. To bardzo ważne!
Kiedy półkula północna jest nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato. W tym samym czasie na półkuli południowej jest zima. Kiedy Ziemia przesunie się na drugą stronę Słońca, sytuacja się odwraca.
Pomyślcie o tym tak: jeśli trzymacie latarkę skierowaną na globus, to ta część globusa, która jest bliżej latarki, będzie bardziej oświetlona i cieplejsza. To lato! A ta część, która jest dalej, będzie mniej oświetlona i chłodniejsza. To zima!
Równonoc i Przesilenie
Mamy dwa dni w roku, kiedy dzień i noc trwają tyle samo. To równonoc wiosenna (około 21 marca) i jesienna (około 23 września).
Mamy też dwa dni, kiedy dzień jest najdłuższy (przesilenie letnie, około 21 czerwca) i najkrótszy (przesilenie zimowe, około 21 grudnia).
Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi są ze sobą ściśle powiązane. Razem tworzą rytm naszego życia. Dzień i noc, pory roku – wszystko to dzięki tym ruchom.
Podsumowanie: Co trzeba zapamiętać?
Ruch obrotowy: Ziemia kręci się wokół własnej osi. Trwa 24 godziny. Powoduje dzień i noc.
Ruch obiegowy: Ziemia krąży wokół Słońca. Trwa 365 dni i 6 godzin. Powoduje pory roku.
Pamiętajcie o tych obrazach: piłka do koszykówki kręcąca się wokół własnej osi i piłeczka krążąca wokół dużej piłki. To pomoże Wam zapamiętać różnicę między ruchem obrotowym i obiegowym.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
