PESEL to identyfikator. Używany w Polsce. Składa się z 11 cyfr.
Co to jest PESEL?
PESEL, czyli Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności, to numer identyfikacyjny. Każdy obywatel Polski i osoby stale zamieszkujące w Polsce otrzymują go.
Służy do identyfikacji w wielu sytuacjach. Na przykład w urzędach, bankach i placówkach medycznych.
Numer PESEL jest unikalny. Nie powtarza się dla różnych osób. Jest przypisany na stałe.
Budowa numeru PESEL
PESEL składa się z 11 cyfr. Każda cyfra ma swoje znaczenie. Informuje o dacie urodzenia i płci.
Data urodzenia
Pierwsze sześć cyfr to data urodzenia. Dwie pierwsze to rok. Dwie kolejne to miesiąc. Ostatnie dwie to dzień.
Jeśli ktoś urodził się po roku 2000, do numeru miesiąca dodaje się 20. Na przykład, jeśli ktoś urodził się w styczniu 2005, w PESEL-u będzie 21 (01 + 20).
Jeśli ktoś urodził się w latach 1800-1899, dodaje się 80 do numeru miesiąca.
Jeśli ktoś urodził się w latach 2100-2199, dodaje się 40 do numeru miesiąca.
Jeśli ktoś urodził się w latach 2200-2299, dodaje się 60 do numeru miesiąca.
Przykład: Osoba urodzona 15 marca 1990 roku. W PESEL-u będzie 900315.
Numer seryjny
Kolejne cztery cyfry to numer seryjny. Służy do rozróżnienia osób urodzonych tego samego dnia.
Cyfra kontrolna
Ostatnia cyfra to cyfra kontrolna. Służy do sprawdzenia poprawności numeru PESEL. Oblicza się ją na podstawie pozostałych cyfr.
Sprawdzanie poprawności numeru PESEL
Można sprawdzić, czy numer PESEL jest poprawny. Używa się do tego specjalnego wzoru.
Wzór wygląda tak: (9 x a + 7 x b + 3 x c + 1 x d + 9 x e + 7 x f + 3 x g + 1 x h + 9 x i + 7 x j) mod 10. Wynik odejmujemy od 10. Jeśli wynik to 10, cyfra kontrolna to 0.
Litery a, b, c, d, e, f, g, h, i, j oznaczają kolejne cyfry numeru PESEL (bez cyfry kontrolnej).
Przykład:
Numer PESEL: 9003151234K
a=9, b=0, c=0, d=3, e=1, f=5, g=1, h=2, i=3, j=4, K=cyfra kontrolna
(9*9 + 7*0 + 3*0 + 1*3 + 9*1 + 7*5 + 3*1 + 1*2 + 9*3 + 7*4) mod 10 = (81 + 0 + 0 + 3 + 9 + 35 + 3 + 2 + 27 + 28) mod 10 = 188 mod 10 = 8
10 - 8 = 2
Zatem cyfra kontrolna K powinna wynosić 2. Jeśli K wynosi 2, PESEL jest prawdopodobnie poprawny.
Informacje ukryte w numerze PESEL
Z numeru PESEL można odczytać kilka informacji. Najważniejsze to data urodzenia i płeć.
Płeć
Dziesiąta cyfra numeru PESEL informuje o płci. Jeśli jest parzysta (0, 2, 4, 6, 8), to osoba jest kobietą. Jeśli jest nieparzysta (1, 3, 5, 7, 9), to osoba jest mężczyzną.
W powyższym przykładzie, dziesiąta cyfra to 4. Oznacza to, że osoba jest kobietą.
Praktyczne zastosowanie
Numer PESEL jest używany w wielu sytuacjach. Ułatwia identyfikację osoby.
- W urzędach: przy składaniu wniosków, wyrabianiu dokumentów.
- W bankach: przy zakładaniu konta, braniu kredytu.
- W placówkach medycznych: przy rejestracji, korzystaniu z usług.
- W szkołach i uczelniach: przy zapisywaniu się, odbieraniu dyplomów.
Ochrona numeru PESEL
Numer PESEL jest daną wrażliwą. Trzeba go chronić. Nie należy go udostępniać nieznajomym.
Udostępnianie numeru PESEL może prowadzić do kradzieży tożsamości. Oszuści mogą wykorzystać go do nielegalnych celów.
Należy zachować ostrożność podczas podawania numeru PESEL. Upewnij się, że robisz to w bezpiecznym miejscu.
Podsumowanie
Numer PESEL to ważny identyfikator. Używany w Polsce. Zawiera informacje o dacie urodzenia i płci. Trzeba go chronić.
Znajomość budowy i zastosowania numeru PESEL jest przydatna. Pomaga zrozumieć, jak funkcjonuje system identyfikacji w Polsce.
