Witajcie, młodzi odkrywcy! Przygotowujemy się do sprawdzianu z geografii, dział 3. To czas na powtórkę!
Powietrze wokół nas
Wyobraźcie sobie, że jesteście rybami w akwarium. One żyją w wodzie. My żyjemy w powietrzu. Powietrze jest wszędzie!
Atmosfera to taka wielka kołderka z gazów. Otula całą Ziemię. Daje nam tlen do oddychania. Chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Jak krem z filtrem!
Atmosfera składa się z warstw. Możemy je sobie wyobrazić jako piętra w budynku. Im wyżej, tym "rzadsze" powietrze.
Warstwy atmosfery
Troposfera to "nasze" piętro. Tu żyjemy. Tu są chmury i pogoda. Samoloty latają w górnej części troposfery, żeby uniknąć burz.
Stratosfera jest wyżej. Tu znajduje się warstwa ozonowa. Ozon to taki parasol. Chroni nas przed promieniami UV. Wyobraźcie sobie, że to wasz cień w słoneczny dzień!
Mezosfera to zimne piętro. Spadają tam meteoryty. Spalają się, zanim dotrą do Ziemi. To jak kosmiczne fajerwerki!
Termosfera jest bardzo gorąca. Tam krążą satelity. I można zobaczyć zorzę polarną. To takie kolorowe tańce światła na niebie. Jak tęcza!
Egzosfera to ostatnie piętro. Powietrze jest tam bardzo rozrzedzone. To granica z przestrzenią kosmiczną. Jak drzwi do wszechświata!
Skład powietrza
Powietrze to mieszanka różnych gazów. Możemy to sobie wyobrazić jako pyszny koktajl!
Najwięcej jest azotu (około 78%). Azot jest trochę jak "wypełniacz" w naszym koktajlu. Jest ważny dla roślin.
Potem jest tlen (około 21%). Tlen jest dla nas najważniejszy. Oddychamy nim. Bez tlenu nie moglibyśmy żyć. To jak główny składnik koktajlu, na przykład sok z pomarańczy!
Reszta to inne gazy. Na przykład argon, dwutlenek węgla i inne. Dwutlenek węgla jest ważny dla roślin. Ale za dużo dwutlenku węgla w atmosferze powoduje zmiany klimatu. To trochę tak, jakby dodać za dużo cukru do koktajlu – robi się za słodki!
Pogoda i klimat
Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. To jak zdjęcie. Opisuje, co się dzieje "teraz". Czy pada deszcz? Czy świeci słońce? Czy jest wietrznie?
Klimat to średnia pogoda na danym obszarze. To jak film. Pokazuje, jaka pogoda jest typowa dla danego miejsca w ciągu roku. Na przykład klimat w Polsce jest umiarkowany. Mamy cztery pory roku.
Czynniki wpływające na klimat to: szerokość geograficzna, odległość od morza, ukształtowanie terenu, prądy morskie i wiatry. Wyobraźcie sobie, że to składniki przepisu na klimat danego miejsca!
Składniki pogody
Temperatura to jak gorąco lub zimno jest na zewnątrz. Mierzymy ją w stopniach Celsjusza (°C). Termometr pokazuje temperaturę. Wyobraźcie sobie, że termometr to taka miarka gorąca!
Ciśnienie atmosferyczne to nacisk powietrza na powierzchnię Ziemi. Mierzymy je w hektopaskalach (hPa). Barometr pokazuje ciśnienie. Wyobraźcie sobie, że powietrze to waga. Ciśnienie to, ile to powietrze waży!
Opady atmosferyczne to woda spadająca z nieba. Deszcz, śnieg, grad – to wszystko opady. Mierzymy je w milimetrach (mm). Deszczomierz mierzy opady. Wyobraźcie sobie, że deszczomierz to taki kubek, który zbiera deszcz!
Wiatr to ruch powietrza. Mierzymy go w metrach na sekundę (m/s) lub kilometrach na godzinę (km/h). Anemometr mierzy prędkość wiatru. Wyobraźcie sobie, że wiatr to niewidzialna ręka, która nas popycha!
Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w powietrzu. Higrometr mierzy wilgotność. Wyobraźcie sobie, że wilgotność to ile "wody" jest w powietrzu. Czasami jest sucho, czasami parno!
Zapamiętaj!
Atmosfera to kołderka Ziemi. Powietrze składa się z azotu, tlenu i innych gazów. Pogoda to stan atmosfery "teraz". Klimat to średnia pogoda. Temperatura, ciśnienie, opady, wiatr i wilgotność to składniki pogody.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętajcie, geografia to przygoda!
