Witajcie! Przygotujmy się razem do egzaminu z biologii nieorganicznej. Pokażę Wam kluczowe zagadnienia.
Woda i jej właściwości
Zacznijmy od wody. To podstawa życia!
Struktura wody
Cząsteczka wody (H2O) jest polarna. Tlen ma większą elektroujemność niż wodór.
Dlatego tworzą się ładunki częściowo ujemne (δ-) na tlenie i częściowo dodatnie (δ+) na wodorach.
Wiązania wodorowe powstają między cząsteczkami wody.
Właściwości wody wynikające z jej struktury
Wysokie ciepło właściwe. Woda potrzebuje dużo energii, aby się ogrzać.
Wysokie ciepło parowania. Potrzebna duża energia, aby woda przeszła w stan gazowy.
Kohezja. Cząsteczki wody przyciągają się nawzajem.
Adhezja. Woda przyciąga się do innych substancji.
Napięcie powierzchniowe. Powierzchnia wody zachowuje się jak elastyczna błona.
Woda jest dobrym rozpuszczalnikiem dla substancji polarnych.
Gęstość lodu jest mniejsza niż gęstość wody. Dlatego lód unosi się na powierzchni.
Sole mineralne
Teraz zajmiemy się solami mineralnymi. Są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów.
Makroelementy
Potrzebne w dużych ilościach. Przykłady: wapń (Ca), fosfor (P), potas (K), sód (Na), magnez (Mg), chlor (Cl), siarka (S).
Wapń (Ca). Budowa kości i zębów, krzepnięcie krwi, przewodzenie impulsów nerwowych.
Fosfor (P). Budowa kwasów nukleinowych (DNA, RNA), ATP, fosfolipidów.
Potas (K). Utrzymanie potencjału błonowego komórek, regulacja ciśnienia osmotycznego.
Sód (Na). Utrzymanie potencjału błonowego komórek, regulacja gospodarki wodnej.
Magnez (Mg). Składnik chlorofilu, aktywator enzymów.
Chlor (Cl). Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, składnik soku żołądkowego.
Siarka (S). Składnik aminokwasów (cysteina, metionina), białek.
Mikroelementy
Potrzebne w małych ilościach. Przykłady: żelazo (Fe), jod (I), cynk (Zn), miedź (Cu), fluor (F), kobalt (Co), mangan (Mn).
Żelazo (Fe). Składnik hemoglobiny (transport tlenu) i mioglobiny (magazynowanie tlenu).
Jod (I). Składnik hormonów tarczycy (tyroksyna, trójjodotyronina).
Cynk (Zn). Aktywator enzymów, uczestniczy w syntezie białek.
Miedź (Cu). Składnik enzymów, uczestniczy w syntezie hemoglobiny.
Fluor (F). Wzmacnia szkliwo zębów.
Kobalt (Co). Składnik witaminy B12.
Mangan (Mn). Aktywator enzymów, uczestniczy w fotosyntezie.
Gazy
Przejdźmy do gazów. Najważniejsze to tlen (O2) i dwutlenek węgla (CO2).
Tlen (O2)
Niezbędny do oddychania komórkowego. Umożliwia uzyskiwanie energii z pokarmu.
Dwutlenek węgla (CO2)
Produkt uboczny oddychania komórkowego. Wykorzystywany w fotosyntezie przez rośliny.
Reguluje pH krwi. Jest transportowany we krwi w postaci jonów wodorowęglanowych (HCO3-).
Kwasy i zasady
Porozmawiajmy o kwasach i zasadach.
Kwasy
Substancje, które oddają jony wodorowe (H+). Mają pH mniejsze niż 7.
Zasady
Substancje, które przyjmują jony wodorowe (H+) lub oddają jony wodorotlenkowe (OH-). Mają pH większe niż 7.
pH
Miara kwasowości lub zasadowości roztworu. Skala od 0 do 14. pH 7 to odczyn obojętny.
Bufory
Substancje, które utrzymują stałe pH roztworu. Ważne dla utrzymania homeostazy.
Przykłady buforów w organizmie: bufor węglanowy, bufor fosforanowy, bufor białkowy.
Podsumowanie
Gratulacje! Omówiliśmy najważniejsze związki nieorganiczne w biologii.
- Woda: struktura, właściwości (wysokie ciepło właściwe, kohezja, adhezja, rozpuszczalnik).
- Sole mineralne: makroelementy (Ca, P, K, Na, Mg, Cl, S), mikroelementy (Fe, I, Zn, Cu, F, Co, Mn).
- Gazy: tlen (O2), dwutlenek węgla (CO2).
- Kwasy i zasady: pH, bufory.
Pamiętajcie, aby powtórzyć materiał i rozwiązać zadania. Powodzenia na egzaminie! Trzymam kciuki!
