Zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa, czyli dokument potwierdzający możliwość legalnego zawarcia związku małżeńskiego w świetle polskiego prawa, jest kluczowym elementem formalności ślubnych. Jest to oficjalne potwierdzenie, że żadne istniejące przepisy nie uniemożliwiają danej osobie wzięcia ślubu. Bez tego zaświadczenia, małżeństwo w Polsce nie może być prawnie uznane. Uzyskanie go jest obowiązkowe zarówno dla obywateli Polski, jak i dla obcokrajowców, którzy planują zawrzeć związek małżeński na terenie Polski.
Czym jest przeszkoda do zawarcia małżeństwa?
Zanim zagłębimy się w proces uzyskiwania zaświadczenia, warto zrozumieć, co tak naprawdę stanowi przeszkodę do zawarcia małżeństwa. Kodeks rodzinny i opiekuńczy precyzyjnie określa sytuacje, w których zawarcie małżeństwa jest niemożliwe. Przeszkody te mają na celu ochronę instytucji małżeństwa i zapewnienie zgodności z prawem.
Przykładowe przeszkody to: wiek (osoba niepełnoletnia, z wyjątkiem uzyskania zgody sądu opiekuńczego dla kobiety, która ukończyła 16 lat), ubezwłasnowolnienie całkowite, istnienie ważnego związku małżeńskiego (bigamia jest w Polsce zakazana), pokrewieństwo lub powinowactwo w linii prostej (np. matka i syn, dziadek i wnuczka), przysposobienie (np. między osobą przysposabiającą a przysposobioną), choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy (jeżeli stan tej osoby zagraża małżeństwu lub zdrowiu przyszłego potomstwa). Ważne jest, że przeszkody te są ściśle definiowane przez prawo.
Gdzie i jak uzyskać zaświadczenie?
Zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa wydawane jest przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego (USC) właściwego dla miejsca zamieszkania jednej z osób zamierzających zawrzeć małżeństwo. W praktyce oznacza to, że jeżeli narzeczeni mieszkają w różnych miastach, mogą wybrać, do którego USC się udać. Procedura uzyskania zaświadczenia jest stosunkowo prosta, ale wymaga dostarczenia odpowiednich dokumentów.
Pierwszym krokiem jest osobiste stawiennictwo w wybranym USC. Obie osoby muszą być obecne. Należy zabrać ze sobą dowody osobiste lub paszporty (w przypadku obcokrajowców). Konieczne jest również złożenie pisemnego zapewnienia, że nie istnieją przeszkody do zawarcia małżeństwa. To oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Oprócz dowodów tożsamości i zapewnienia, wymagane są także inne dokumenty. Osoby, które były wcześniej w związku małżeńskim, muszą przedstawić odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie (lub odpis sentencji orzeczenia sądu o rozwodzie), odpis skrócony aktu zgonu współmałżonka (w przypadku wdów i wdowców). Obcokrajowcy muszą przedstawić dokument potwierdzający, że zgodnie z prawem ich kraju mogą zawrzeć małżeństwo. Często jest to zaświadczenie o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa, wydane przez odpowiedni organ w kraju pochodzenia. Taki dokument musi być przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego na język polski.
Ile kosztuje i jak długo jest ważne?
Opłata skarbowa za wydanie zaświadczenia o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa wynosi obecnie 84 złote. Opłatę wnosi się w kasie urzędu lub przelewem na konto urzędu. Zaświadczenie jest ważne przez okres 6 miesięcy od daty jego wydania. Oznacza to, że małżeństwo musi zostać zawarte w ciągu tego czasu. Po upływie tego terminu zaświadczenie traci ważność i konieczne jest ponowne przejście przez całą procedurę.
Małżeństwo z obcokrajowcem
Procedura uzyskania zaświadczenia dla obcokrajowca jest nieco bardziej skomplikowana. Oprócz standardowych dokumentów, obcokrajowiec musi przedstawić dokument potwierdzający, że zgodnie z prawem jego kraju może zawrzeć małżeństwo. Często jest to zaświadczenie o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa, wydane przez odpowiedni organ w kraju pochodzenia. Jeśli uzyskanie takiego zaświadczenia jest niemożliwe (np. ze względu na przepisy prawa danego kraju), sąd może zwolnić obcokrajowca z obowiązku jego przedstawienia. W takim przypadku konieczne jest złożenie wniosku do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania obcokrajowca lub miejsca zawarcia małżeństwa.
Ważne jest, aby pamiętać o tłumaczeniu przysięgłym wszystkich dokumentów sporządzonych w języku obcym. Tylko tłumaczenia wykonane przez tłumacza przysięgłego są uznawane przez polskie urzędy.
Odmowa wydania zaświadczenia
Kierownik USC może odmówić wydania zaświadczenia, jeżeli stwierdzi istnienie przeszkód do zawarcia małżeństwa. W takim przypadku wydaje decyzję administracyjną. Od decyzji Kierownika USC przysługuje odwołanie do sądu rejonowego, właściwego dla siedziby USC. Odwołanie należy wnieść w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.
Podsumowanie
Zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa to dokument niezbędny do legalnego zawarcia związku małżeńskiego w Polsce. Uzyskanie go wymaga spełnienia określonych formalności i dostarczenia odpowiednich dokumentów do Urzędu Stanu Cywilnego. Warto pamiętać o terminie ważności zaświadczenia oraz o szczególnych wymaganiach dotyczących obcokrajowców. Znajomość procedury i wymaganych dokumentów pozwoli uniknąć niepotrzebnego stresu i opóźnień w planowaniu ślubu.
