Komputery stały się nieodłączną częścią naszego życia. Używamy ich w pracy, w szkole, do rozrywki i komunikacji. Ważne jest, aby wiedzieć, jak korzystać z nich bezpiecznie, aby chronić swoje dane i swoją tożsamość.
Ochrona przed złośliwym oprogramowaniem
Złośliwe oprogramowanie, czyli malware, to programy zaprojektowane, aby wyrządzać szkody komputerom i ich użytkownikom. Do malware zaliczamy wirusy, trojany, oprogramowanie szpiegujące (spyware) i ransomware.
Wirusy rozprzestrzeniają się, dołączając do innych plików i programów. Trojany udają użyteczne programy, aby oszukać użytkowników i zainstalować się na ich komputerach. Oprogramowanie szpiegujące zbiera informacje o użytkowniku bez jego wiedzy i zgody. Ransomware blokuje dostęp do komputera lub danych i żąda okupu za ich odzyskanie.
Jak się chronić?
Zainstaluj i regularnie aktualizuj program antywirusowy. Program antywirusowy skanuje komputer w poszukiwaniu malware i usuwa go. Upewnij się, że Twój program antywirusowy jest zawsze aktualny, aby mógł wykrywać najnowsze zagrożenia. Popularne programy to Bitdefender, Norton, McAfee.
Używaj zapory sieciowej (firewall). Zapora sieciowa monitoruje ruch sieciowy i blokuje nieautoryzowany dostęp do komputera. Zarówno Windows jak i MacOS posiadają wbudowane zapory. Upewnij się, że jest ona włączona.
Bądź ostrożny z pobieraniem plików i otwieraniem załączników. Pobieraj pliki tylko z zaufanych źródeł. Nie otwieraj załączników od nieznanych nadawców. Sprawdzaj rozszerzenia plików przed ich otwarciem. Rozszerzenia takie jak *.exe, *.vbs, *.scr powinny wzbudzić Twoją czujność.
Unikaj klikania w podejrzane linki. Nie klikaj w linki w e-mailach lub wiadomościach od nieznanych nadawców. Sprawdź, dokąd prowadzi link, najeżdżając na niego kursorem myszy (bez klikania). Jeśli adres URL wygląda podejrzanie, nie klikaj w link.
Bezpieczne hasła
Hasła są podstawowym sposobem ochrony kont i danych. Używanie silnych i unikalnych haseł jest kluczowe dla bezpieczeństwa w Internecie.
Jak tworzyć silne hasła?
Hasło powinno mieć co najmniej 12 znaków. Im dłuższe hasło, tym trudniej je złamać. Używaj kombinacji dużych i małych liter, cyfr i symboli. Nie używaj w hasłach słów słownikowych ani danych osobowych, takich jak imię, nazwisko, data urodzenia. Unikaj łatwych do odgadnięcia sekwencji, takich jak "123456" lub "qwerty".
Używaj różnych haseł dla różnych kont. Jeśli jedno hasło zostanie złamane, haker nie uzyska dostępu do wszystkich Twoich kont. Możesz skorzystać z menedżera haseł, aby bezpiecznie przechowywać i generować silne hasła. Popularne menedżery haseł to LastPass, 1Password, Bitwarden.
Regularnie zmieniaj hasła, szczególnie dla ważnych kont, takich jak konto e-mail i konto bankowe. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA), gdy tylko jest to możliwe. 2FA dodaje dodatkową warstwę zabezpieczeń, wymagając wprowadzenia kodu z telefonu lub innego urządzenia oprócz hasła.
Ochrona prywatności w Internecie
Prywatność w Internecie jest ważna, ponieważ chroni przed niechcianym dostępem do Twoich danych osobowych. Ustawienia prywatności w mediach społecznościowych pozwalają kontrolować, kto widzi Twoje posty i informacje. Możesz ograniczyć dostęp do swoich zdjęć, statusów i innych treści tylko do znajomych.
Bądź ostrożny z udostępnianiem informacji osobistych online. Nie podawaj numeru telefonu, adresu zamieszkania ani numeru PESEL na stronach, których nie znasz. Uważaj na oszustwa internetowe. Nie odpowiadaj na podejrzane e-maile lub wiadomości, które proszą o podanie danych osobowych lub finansowych. Zwróć uwagę na certyfikaty bezpieczeństwa (HTTPS) na stronach internetowych, na których wprowadzasz dane osobowe lub finansowe.
Korzystaj z sieci VPN (Virtual Private Network). VPN szyfruje ruch internetowy i ukrywa Twój adres IP, co utrudnia śledzenie Twojej aktywności online. Sprawdzaj uprawnienia, o które proszą aplikacje na telefonie. Nie instaluj aplikacji, które wymagają dostępu do danych, których nie potrzebują do działania.
Bezpieczne zakupy online
Zakupy online stały się bardzo popularne, ale ważne jest, aby robić to bezpiecznie. Sprawdzaj reputację sklepu internetowego przed dokonaniem zakupu. Przeczytaj recenzje innych klientów i upewnij się, że sklep ma dobre oceny. Używaj bezpiecznych metod płatności, takich jak karty kredytowe lub systemy płatności online, takie jak PayPal.
Unikaj płacenia przelewem na nieznane konta. Sprawdzaj, czy strona internetowa sklepu ma certyfikat SSL (Secure Socket Layer). Certyfikat SSL szyfruje dane przesyłane między Twoim komputerem a serwerem sklepu, chroniąc je przed przechwyceniem. Adres strony internetowej powinien zaczynać się od "https://". Bądź ostrożny z podejrzanymi ofertami. Jeśli oferta wydaje się zbyt dobra, aby była prawdziwa, prawdopodobnie jest to oszustwo.
Regularnie sprawdzaj historię transakcji na karcie kredytowej lub koncie bankowym. Zgłaszaj nieautoryzowane transakcje swojemu bankowi lub wydawcy karty kredytowej. Chroń swoje urządzenie podczas dokonywania transakcji. Używaj silnego hasła do swojego konta i nie loguj się do niego na publicznych komputerach lub sieciach Wi-Fi.
Aktualizacje oprogramowania
Regularne aktualizacje oprogramowania są kluczowe dla bezpieczeństwa komputera. Aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które naprawiają luki w oprogramowaniu, które mogą być wykorzystane przez hakerów. Aktualizuj system operacyjny, przeglądarkę internetową i inne programy. Włącz automatyczne aktualizacje, aby mieć pewność, że zawsze masz najnowsze wersje oprogramowania.
Nie ignoruj powiadomień o aktualizacjach. Zainstaluj aktualizacje tak szybko, jak to możliwe. Aktualizacje są dostępne dla wielu programów, w tym dla Adobe Reader, Java, Flash Player, które często są celem ataków.
