Hej uczniowie klasy 4! Gotowi na test z "Wojny i Upadek Rzeczypospolitej"? Nie martwcie się, pomogę Wam się przygotować!
I. Rzeczpospolita w XVII wieku
A. Kryzys wewnętrzny
Kryzys wewnętrzny osłabiał państwo. Liberum veto to ważna rzecz do zapamiętania! Umożliwiało zerwanie sejmu przez jednego posła.
Magnateria zyskiwała coraz większą władzę. Byli to bogaci i wpływowi ludzie.
Osłabienie władzy królewskiej to kolejna przyczyna kryzysu. Król miał coraz mniej do powiedzenia.
B. Wojny w XVII wieku
Potop Szwedzki (1655-1660) to bardzo ważna wojna. Pamiętajcie datę!
Najważniejsze bitwy: Obrona Jasnej Góry, Bitwa pod Ujściem (niestety przegrana), Bitwa Warszawska.
Przyczyny Potopu: Roszczenia króla Szwecji, Karola X Gustawa do tronu polskiego.
Skutki Potopu: Ogromne zniszczenia, straty ludnościowe, osłabienie Rzeczypospolitej.
Rozejm w Andruszowie (1667) – utrata ziem na wschodzie.
Wojny z Turcją – Jan III Sobieski i Bitwa pod Wiedniem (1683). To było wielkie zwycięstwo!
II. Rzeczpospolita w XVIII wieku
A. Czasy saskie
August II Mocny i August III Sas – królowie sascy. Nie rządzili dobrze.
Zależność od Rosji – Rosja miała duży wpływ na sprawy Rzeczypospolitej.
"Noc saska" – okres kryzysu i anarchii. Zapamiętajcie to określenie!
B. Próby reform
Stanisław August Poniatowski – ostatni król Polski. Chciał zreformować państwo.
Oświecenie w Polsce – rozwój nauki i kultury.
Komisja Edukacji Narodowej (KEN) – pierwsze ministerstwo oświaty w Europie. To bardzo ważne!
Szkoła Rycerska – kształciła przyszłych oficerów.
"Monitor" – gazeta, która propagowała reformy.
C. Sejm Czteroletni (1788-1792)
Konstytucja 3 Maja (1791) – pierwsza w Europie, druga na świecie. To powód do dumy!
Postanowienia Konstytucji 3 Maja: Trójpodział władzy, dziedziczność tronu, prawa dla mieszczan, opieka państwa nad chłopami.
Sprzeciw konserwatystów – nie wszystkim podobały się reformy.
D. Wojna w obronie Konstytucji (1792)
Targowica – spisek magnatów przeciwko Konstytucji. To zdrada!
Interwencja Rosji – Rosja wkroczyła do Polski, żeby obalić Konstytucję.
Książę Józef Poniatowski – bohater wojny w obronie Konstytucji.
III. Upadek Rzeczypospolitej
A. I Rozbiór Polski (1772)
Państwa zaborcze: Rosja, Prusy, Austria.
Utrata ziem – Rzeczpospolita straciła część swojego terytorium.
B. II Rozbiór Polski (1793)
Przyczyny: Osłabienie Rzeczypospolitej, dążenia zaborców.
Państwa zaborcze: Rosja, Prusy.
Powstanie Kościuszkowskie (1794) – próba odzyskania niepodległości.
Tadeusz Kościuszko – przywódca powstania. Bohater!
Bitwa pod Racławicami – zwycięstwo powstańców.
Klęska powstania – brak wsparcia, przewaga wroga.
C. III Rozbiór Polski (1795)
Ostateczny upadek Rzeczypospolitej – Polska zniknęła z mapy Europy.
Państwa zaborcze: Rosja, Prusy, Austria.
Koniec państwa polskiego – to był bardzo smutny moment.
IV. Postacie historyczne
Jan III Sobieski – król, zwycięzca spod Wiednia.
Stanisław August Poniatowski – ostatni król Polski.
Tadeusz Kościuszko – przywódca powstania.
Józef Poniatowski – książę, bohater wojen napoleońskich.
Podsumowanie
Pamiętajcie o przyczynach kryzysu Rzeczypospolitej. Zwróćcie uwagę na ważne daty i postacie historyczne. Znajomość Konstytucji 3 Maja jest kluczowa!
Kluczowe terminy to: Liberum veto, Potop Szwedzki, Konstytucja 3 Maja, Rozbiory Polski.
Powodzenia na teście! Wierzę w Was!
