Hej! Dzisiaj zajmiemy się Trybem Rozkazującym w języku niemieckim, czyli po niemiecku Imperativ. Nie martw się, brzmi groźnie, ale wcale taki nie jest. Nauczymy się, jak wydawać polecenia, prosić i zachęcać po niemiecku. Będzie prosto i z przykładami z życia codziennego.
Czym jest Tryb Rozkazujący?
Tryb Rozkazujący, czyli Imperativ, służy do wyrażania rozkazów, próśb, poleceń, a nawet sugestii. Używamy go, gdy chcemy, żeby ktoś coś zrobił. Pomyśl o tym jak o mówieniu komuś: "Zrób to!" albo "Proszę, zrób to."
W języku polskim używamy na przykład słów: "Idź!", "Posłuchaj!", "Zrób!". W niemieckim robimy to podobnie, ale oczywiście zgodnie z niemiecką gramatyką. To brzmi jak wyzwanie, ale damy radę!
Kogo Możemy Rozkazywać?
W niemieckim Imperativ tworzymy dla kilku grup osób. Najczęściej używamy go dla:
- du (ty)
- ihr (wy)
- wir (my) - w formie sugestii
- Sie (Pan/Pani/Państwo) - forma grzecznościowa
Zwróć uwagę, że nie tworzymy Imperativ dla ich (ja), bo przecież sami sobie nie wydajemy rozkazów. Przynajmniej nie na głos. 😉
Tworzenie Imperativ dla "du" (ty)
Zacznijmy od formy dla "du", bo jest najczęściej używana. Najprościej mówiąc, bierzemy bezokolicznik czasownika, odcinamy końcówkę "-en" i zostaje nam temat. Potem zwykle (ale nie zawsze!) dodajemy go do formy "du". Na koniec zazwyczaj opuszczamy zaimek "du". Brzmi skomplikowanie? Spójrz na przykłady:
Weźmy czasownik machen (robić). Bezokolicznik to machen. Odetnijmy "-en" i mamy temat mach. Zwykle dla formy "du" dodalibyśmy końcówkę "-st" (du machst), ale w Imperativ opuszczamy "du", więc mówimy po prostu Mach! (Rób!). Czasami dodaje się "-e" do tematu. W tym przypadku: Mache!. Obie wersje są poprawne, ale Mach! jest częstsze.
Kolejny przykład: sagen (mówić). Temat to sag. Imperativ to: Sag! (Mów!) lub Sage!. Proste, prawda?
Jeszcze jeden: kommen (przychodzić). Temat to komm. Imperativ to: Komm! (Przyjdź!) lub Komme!.
Jednak! Istnieją wyjątki. Czasowniki, które w Präsens (czas teraźniejszy) odmieniają się z przegłosem (a -> ä, e -> i/ie), zachowują ten przegłos w Imperativ.
Na przykład: essen (jeść). W Präsens mówimy du isst. W Imperativ powiemy: Iss! (Jedz!).
Inny przykład: lesen (czytać). W Präsens mówimy du liest. W Imperativ powiemy: Lies! (Czytaj!).
Tworzenie Imperativ dla "ihr" (wy)
Tutaj sprawa jest prostsza! Bierzemy formę czasownika dla "ihr" w czasie teraźniejszym (Präsens) i opuszczamy zaimek "ihr".
Na przykład: machen (robić). W Präsens mówimy ihr macht. W Imperativ powiemy: Macht! (Róbcie!).
Kolejny przykład: sagen (mówić). W Präsens mówimy ihr sagt. W Imperativ powiemy: Sagt! (Mówcie!).
To jest naprawdę proste, prawda? Po prostu pamiętaj o formie "ihr" w czasie teraźniejszym.
Tworzenie Imperativ dla "wir" (my)
Forma dla "wir" to tak naprawdę sugestia, propozycja, żebyśmy coś zrobili razem. Tworzymy ją, używając formy Konjunktiv I (tryb przypuszczający I) dla "wir", co jest identyczne z formą bezokolicznika, i dodajemy "wir". Zamieniamy kolejność i dodajemy wykrzyknik.
Na przykład: gehen (iść). Bezokolicznik to gehen. Dodajemy wir i zmieniamy kolejność: Gehen wir! (Chodźmy!).
Kolejny przykład: essen (jeść). Bezokolicznik to essen. Dodajemy wir i zmieniamy kolejność: Essen wir! (Zjedzmy!).
Tworzenie Imperativ dla "Sie" (Pan/Pani/Państwo)
To jest forma grzecznościowa. Używamy bezokolicznika czasownika i dodajemy zaimek "Sie". Ważne jest, żeby zachować kolejność: czasownik + Sie. No i oczywiście piszemy "Sie" z dużej litery.
Na przykład: machen (robić). Imperativ to: Machen Sie! (Proszę robić! / Niech Pan/Pani robi!).
Kolejny przykład: sagen (mówić). Imperativ to: Sagen Sie! (Proszę powiedzieć! / Niech Pan/Pani powie!).
Pamiętaj, że ta forma jest bardzo formalna i używana w sytuacjach, gdy chcemy okazać szacunek.
Przykłady z życia codziennego
Teraz zobaczmy, jak to wygląda w praktyce. Oto kilka przykładów:
- Mach die Tür zu! (Zamknij drzwi!) - do przyjaciela, brata, siostry.
- Macht die Hausaufgaben! (Zróbcie zadania domowe!) - do grupy dzieci.
- Gehen wir ins Kino! (Chodźmy do kina!) - propozycja dla grupy przyjaciół.
- Lesen Sie das Buch! (Proszę przeczytać tę książkę!) - do klienta w bibliotece.
- Sei ruhig! (Bądź cicho!) - do dziecka.
- Seid ruhig! (Bądźcie cicho!) - do grupy dzieci.
- Seien Sie ruhig! (Proszę być cicho!) - do nieznajomego.
Czasowniki rozdzielnie złożone
Jeśli mamy czasownik rozdzielnie złożony, to przedrostek oddzielamy na koniec zdania w trybie rozkazującym. Pamiętaj o tym.
Na przykład: aufmachen (otwierać). Mach die Tür auf! (Otwórz drzwi!).
Inny przykład: anfangen (zaczynać). Fang an! (Zacznij!).
Jeśli forma grzecznościowa. Fangen Sie an! (Proszę zacząć!).
Podsumowanie
To już wszystko na temat Imperativ w języku niemieckim! Mam nadzieję, że teraz rozumiesz, jak tworzyć polecenia i prośby w tym języku. Pamiętaj o różnych formach dla "du", "ihr", "wir" i "Sie". Ćwicz regularnie, a wkrótce będziesz wydawał rozkazy po niemiecku jak prawdziwy szef!
Powodzenia w nauce!
