Hej! Zastanawialiście się kiedyś, do jakiej kategorii zaliczyć pewne książki? Mówimy tutaj o gatunkach literackich. Dziś przyjrzymy się, gdzie umieścić słynne dzieło "Stary Człowiek i Morze".
Czym w ogóle jest gatunek literacki?
Gatunek literacki to nic innego jak kategoria, do której przypisujemy utwór literacki. Robimy to na podstawie jego cech charakterystycznych. To trochę jak segregowanie ubrań – koszulki idą do koszulek, spodnie do spodni.
Gatunki pomagają nam zrozumieć, czego możemy się spodziewać po danej książce. Czy będzie to epicka opowieść pełna przygód, czy może intymny portret psychologiczny bohatera? Ułatwiają też analizę i interpretację dzieła. Wyobraźcie sobie, że idziecie do kina. Chcecie obejrzeć komedię romantyczną, a nie horror! Gatunki literackie pełnią podobną funkcję.
Istnieje wiele różnych gatunków. Najbardziej ogólny podział to na epike, lirykę i dramat. Ale to dopiero początek! W obrębie tych głównych kategorii znajdziemy mnóstwo podgatunków.
"Stary Człowiek i Morze" – gdzie go umieścić?
"Stary Człowiek i Morze" Ernesta Hemingwaya to opowieść o starym rybaku Santiago, który walczy z ogromnym marlinem. Akcja rozgrywa się na Kubie. To bardzo ważny element tego, jak zaklasyfikujemy tę książkę.
Spójrzmy na główne cechy tego utworu. Mamy narratora, który opowiada historię. Mamy fabułę, czyli ciąg zdarzeń. Mamy bohaterów i scenerię. Na pierwszy rzut oka pasuje do epiki.
Epika to jeden z trzech głównych rodzajów literackich. Charakteryzuje się występowaniem narratora, który opowiada o wydarzeniach z życia bohaterów. W epice mamy fabułę, akcję i postacie. Myślcie o tym jak o opowieści, którą ktoś wam relacjonuje.
Ale epika to szeroka kategoria. Musimy być bardziej precyzyjni. Czy to powieść, nowela, a może jeszcze coś innego?
Nowela? A co to takiego?
Nowela to krótki utwór epicki, zazwyczaj skupiony na jednym, ważnym wydarzeniu. Ma prostą fabułę i niewielką liczbę bohaterów. Nowela często zawiera punkt kulminacyjny, po którym następuje nagłe rozwiązanie. Myślcie o tym jak o krótkim, ale intensywnym filmie.
Czy "Stary Człowiek i Morze" pasuje do definicji noweli? Zastanówmy się. Mamy starca walczącego z rybą. Wydarzenie jest jedno, ale kluczowe. Fabuła jest prosta. Bohaterów jest niewielu. Można powiedzieć, że tak! Wielu literaturoznawców uważa, że to nowela.
A może jednak powieść?
Powieść to dłuższy utwór epicki, z rozbudowaną fabułą i wieloma wątkami. Bohaterowie są bardziej złożeni psychologicznie, a akcja rozwija się stopniowo. Powieść daje autorowi więcej przestrzeni na opisanie świata przedstawionego i relacji między postaciami. To jak serial telewizyjny, który rozwija się na przestrzeni wielu odcinków.
Niektórzy argumentują, że "Stary Człowiek i Morze" to powieść, choć krótka. Uważają, że mimo prostoty fabuły, książka porusza głębokie tematy i ukazuje złożoną psychikę bohatera. Rozważają znaczenie determinacji, walki z przeciwnościami losu i godności. Niemniej jednak krótka forma skłania ku noweli.
Decyzja, czy to nowela, czy powieść, zależy często od interpretacji. Obie kategorie są bliskie, a granica bywa płynna. Ważniejsze od etykietki jest zrozumienie treści i przesłania utworu.
Inne gatunki, które warto wziąć pod uwagę
Oprócz noweli i powieści, warto wspomnieć o innych gatunkach, które mogłyby pasować do "Starego Człowieka i Morza", choć w mniejszym stopniu.
Epos to długi utwór epicki, opowiadający o bohaterskich czynach postaci historycznych lub legendarnych. Charakteryzuje się podniosłym stylem i bogatą symboliką. Przykładem eposu jest "Iliada" Homera. Oczywiście, dzieło Hemingwaya nie jest eposem, ale pewne elementy, takie jak heroiczna walka Santiago, mogą przywodzić na myśl epos.
Legenda to opowieść o wydarzeniach lub postaciach historycznych lub religijnych, często przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie. Legenda zwykle zawiera elementy fantastyczne i moralizatorskie. Dzieło Hemingwaya nie jest legendą, ale historia Santiago zyskała status niemal legendarnej opowieści o walce człowieka z naturą.
Podsumowanie
Najczęściej "Stary Człowiek i Morze" określa się jako nowelę lub krótką powieść. Ważne jest, aby pamiętać, że gatunek literacki to narzędzie pomocnicze, a nie sztywna kategoria. Najważniejsze jest zrozumienie i docenienie wartości samego dzieła.
Pamiętajcie! Klasyfikacja gatunkowa to jedynie punkt wyjścia do głębszej analizy utworu. Nie bójcie się zadawać pytań i szukać własnych interpretacji!
Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiecie, czym są gatunki literackie i jak zaklasyfikować "Starego Człowieka i Morze". Powodzenia w dalszych literackich poszukiwaniach!
