Witajcie, drodzy uczniowie klasy 8! Dzisiaj zajmiemy się tematem sprawdzianu z WoS-u (Wiedzy o Społeczeństwie), a konkretnie działem 3. Omówimy zagadnienia, które często pojawiają się na sprawdzianach, a także przykładowe pytania i możliwe odpowiedzi. Celem jest lepsze zrozumienie materiału i przygotowanie do nadchodzących testów.
Państwo
Zacznijmy od definicji państwa. Państwo to zorganizowana struktura polityczna, posiadająca terytorium, ludność i suwerenną władzę. Oznacza to, że państwo ma prawo ustanawiać i egzekwować prawo na swoim obszarze. Istnieją różne formy państw, np. monarchie, republiki, demokracje.
Podstawowe funkcje państwa to m.in. zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, dbanie o porządek publiczny, realizacja polityki społecznej i gospodarczej. Państwo dba o edukację, ochronę zdrowia i infrastrukturę. Bez państwa życie społeczne byłoby chaotyczne i nieuregulowane.
Przykładem pytania, które może pojawić się na sprawdzianie, jest: "Wymień trzy podstawowe funkcje państwa." Odpowiedź powinna zawierać trzy spośród wymienionych wcześniej funkcji.
Konstytucja
Kolejnym ważnym pojęciem jest konstytucja. Konstytucja to najważniejszy akt prawny w państwie. Określa zasady ustroju politycznego, prawa i obowiązki obywateli oraz kompetencje organów państwa. Konstytucja jest podstawą całego systemu prawnego.
Konstytucja gwarantuje nam, obywatelom, podstawowe prawa i wolności, takie jak wolność słowa, wyznania, zgromadzeń i zrzeszeń. Chroni nas przed nadużyciami władzy. Zapisy konstytucji są nadrzędne wobec innych ustaw.
Pytanie na sprawdzianie może brzmieć: "Co to jest konstytucja i jakie prawa gwarantuje obywatelom?" Odpowiedź powinna zawierać definicję konstytucji oraz przykłady praw i wolności.
Władza Ustawodawcza, Wykonawcza i Sądownicza
W państwie demokratycznym władza jest podzielona na trzy podstawowe rodzaje: władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Podział ten ma na celu zapobieżenie koncentracji władzy w rękach jednej osoby lub grupy osób.
Władza ustawodawcza to parlament, który w Polsce nazywa się Sejm i Senat. Parlament uchwala ustawy, czyli tworzy prawo. Władza wykonawcza to prezydent i rząd. Prezydent reprezentuje państwo na zewnątrz, a rząd realizuje politykę państwa. Władza sądownicza to sądy i trybunały, które rozstrzygają spory prawne i karzą za przestępstwa.
Na sprawdzianie może pojawić się pytanie: "Opisz podział władzy w Polsce i wymień organy sprawujące poszczególne rodzaje władzy." Odpowiedź powinna zawierać opis podziału władzy oraz wymienienie Sejmu, Senatu, Prezydenta, Rządu oraz sądów i trybunałów.
Partie Polityczne i Wybory
Partie polityczne to organizacje skupiające osoby o podobnych poglądach politycznych. Partie dążą do zdobycia władzy i realizacji swoich programów politycznych. Partie uczestniczą w wyborach i nominują kandydatów na różne stanowiska.
Wybory to proces, w którym obywatele wybierają swoich przedstawicieli do parlamentu, prezydenta lub innych organów władzy. Wybory są podstawą demokracji. Każdy obywatel ma prawo głosować i wybierać swoich reprezentantów.
Przykładowe pytanie: "Wyjaśnij, czym są partie polityczne i jaką rolę pełnią w demokracji." Odpowiedź powinna zawierać definicję partii politycznych oraz opis ich roli w zdobywaniu władzy i realizacji programów politycznych.
Organizacje Pozarządowe
Organizacje pozarządowe (NGO) to organizacje, które nie są częścią administracji państwowej ani sektora biznesu. Działają na rzecz dobra publicznego, realizując różne cele społeczne, np. ochrona środowiska, prawa człowieka, pomoc humanitarna.
Organizacje pozarządowe odgrywają ważną rolę w społeczeństwie obywatelskim. Uzupełniają działania państwa i sektora biznesu. Często angażują się w sprawy lokalne i rozwiązują problemy społeczne.
Pytanie na sprawdzianie: "Czym są organizacje pozarządowe i jakie zadania realizują?" Odpowiedź powinna zawierać definicję organizacji pozarządowych oraz przykłady ich działalności na rzecz dobra publicznego.
Samorząd Terytorialny
Samorząd terytorialny to forma decentralizacji władzy, polegająca na przekazaniu części zadań publicznych na poziom lokalny. W Polsce samorząd terytorialny tworzą gminy, powiaty i województwa. Samorząd zajmuje się sprawami lokalnymi, takimi jak edukacja, kultura, transport, ochrona środowiska.
Samorząd terytorialny jest ważny, ponieważ pozwala mieszkańcom na bezpośredni wpływ na sprawy swojej gminy lub powiatu. Decyzje są podejmowane bliżej obywateli. Umożliwia to lepsze dopasowanie polityki lokalnej do potrzeb mieszkańców.
Przykładowe pytanie: "Co to jest samorząd terytorialny i jakie zadania realizuje?" Odpowiedź powinna zawierać definicję samorządu terytorialnego oraz przykłady zadań realizowanych przez gminy, powiaty i województwa.
Mam nadzieję, że to opracowanie pomoże Wam w przygotowaniu się do sprawdzianu z WoS-u. Pamiętajcie, że kluczem do sukcesu jest zrozumienie materiału i regularna nauka! Powodzenia!
