Hej! Czeka Cię sprawdzian z historii, dział 3 dla klasy 7? Spokojnie, przejdziemy przez to razem. Rozłożymy wszystko na czynniki pierwsze, żeby nic Cię nie zaskoczyło.
Co nas czeka w tym dziale?
Dział trzeci zazwyczaj dotyczy ważnego okresu w historii Polski i Europy. Mowa o epoce oświecenia i rewolucji. Może to obejmować takie tematy jak: zmiany społeczne, polityczne i kulturalne, które miały miejsce w XVIII wieku. Spójrzmy na to bardziej szczegółowo.
Oświecenie – co to właściwie jest?
Oświecenie to epoka w historii Europy, przypadająca na XVIII wiek. Charakteryzowała się ogromnym naciskiem na rozum, naukę i wiedzę. Ludzie zaczęli kwestionować dotychczasowe autorytety, takie jak Kościół i tradycja. Oświecenie wierzyło w potęgę ludzkiego umysłu i jego zdolność do rozwiązywania problemów świata. Myślano: "Skoro mamy rozum, to używajmy go!".
Wyobraź sobie, że wcześniej ludzie wierzyli w różne przesądy i wyjaśnienia, które nie miały podstaw naukowych. Nagle pojawiają się naukowcy, którzy zaczynają badać świat. Używają obserwacji, eksperymentów i logiki. Odkrywają prawa fizyki, chemii i biologii. To właśnie jest duch oświecenia.
Kluczowymi ideami oświecenia były: wiara w postęp, równość, wolność słowa i wyznania. Myśliciele oświeceniowi, tacy jak Wolter i Jean-Jacques Rousseau, krytykowali niesprawiedliwość społeczną i domagali się reform politycznych. To oni położyli podwaliny pod współczesne demokracje. Bez nich, nie mielibyśmy praw człowieka!
Rewolucja Amerykańska (1775-1783)
Rewolucja Amerykańska to bunt trzynastu kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej przeciwko Wielkiej Brytanii. Koloniści nie chcieli płacić wysokich podatków bez reprezentacji w parlamencie brytyjskim. Powiedzieli: "No taxation without representation!". Chcieli sami decydować o swoich sprawach.
Konflikt przerodził się w wojnę, w której koloniści, pod dowództwem George'a Washingtona, pokonali wojska brytyjskie. W 1776 roku ogłosili Deklarację Niepodległości, która głosiła prawo do wolności i samostanowienia. To był ogromny krok w kierunku demokracji i praw człowieka. Nowo powstałe Stany Zjednoczone Ameryki stały się inspiracją dla innych narodów walczących o wolność.
Rewolucja Francuska (1789-1799)
Rewolucja Francuska to jeden z najważniejszych momentów w historii Europy. Była to seria gwałtownych zmian społecznych i politycznych we Francji. Przyczyną były ogromne nierówności społeczne, kryzys gospodarczy i niezadowolenie z absolutnych rządów króla Ludwika XVI. Ludzie byli głodni, a arystokracja żyła w luksusie.
Rozpoczęło się od zdobycia Bastylii 14 lipca 1789 roku. Była to więzienie symbolizujące władzę królewską. Następnie uchwalono Deklarację Praw Człowieka i Obywatela, która gwarantowała wolność, równość i braterstwo. Rewolucja doprowadziła do obalenia monarchii i wprowadzenia republiki. Król i królowa zostali ścięci.
Rewolucja Francuska była bardzo krwawa i pełna przemocy. Władzę przejmowały różne frakcje, które walczyły ze sobą. Ostatecznie do władzy doszedł Napoleon Bonaparte, który wprowadził dyktaturę. Mimo to, rewolucja Francuska miała ogromny wpływ na Europę i świat. Rozpowszechniła idee wolności, równości i braterstwa. Zmieniła myślenie o władzy i społeczeństwie.
Polska w czasach Oświecenia
Polska w XVIII wieku była w trudnej sytuacji politycznej. Rządził król elekcyjny, co oznaczało, że był wybierany przez szlachtę. Szlachta miała ogromne przywileje i nie chciała reform. Kraj był słaby i podatny na wpływy sąsiednich mocarstw: Rosji, Prus i Austrii.
Jednak w Polsce również pojawiły się idee oświeceniowe. Grupa patriotów zaczęła domagać się reform. Chciano wzmocnić państwo, poprawić edukację i zlikwidować niektóre przywileje szlachty. Najważniejszym osiągnięciem tego okresu było uchwalenie Konstytucji 3 Maja w 1791 roku. Była to pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych). Konstytucja 3 Maja wprowadzała trójpodział władzy (władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą) oraz ograniczała liberum veto, które paraliżowało pracę sejmu.
Niestety, reformy te nie trwały długo. Sąsiednie mocarstwa, zaniepokojone wzmocnieniem Polski, dokonały rozbiorów. W wyniku trzech rozbiorów (1772, 1793, 1795) Polska zniknęła z mapy Europy na ponad 120 lat. Mimo to, duch Konstytucji 3 Maja przetrwał i był inspiracją dla Polaków w walce o niepodległość.
Podsumowanie najważniejszych pojęć
Żeby dobrze przygotować się do sprawdzianu, pamiętaj o kilku kluczowych pojęciach:
- Oświecenie: Epoka rozumu i wiedzy, wiara w postęp i ludzki umysł.
- Rewolucja: Gwałtowne zmiany społeczne i polityczne.
- Konstytucja: Ustawa zasadnicza, która określa ustrój państwa i prawa obywateli.
- Trójpodział władzy: Podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
- Rozbiory Polski: Podział terytorium Polski przez Rosję, Prusy i Austrię.
Pamiętaj również o najważniejszych postaciach: Wolterze, Jean-Jacques Rousseau, George'u Washingtonie, Ludwiku XVI i Napoleonie Bonaparte. Zwróć uwagę na daty: 1776 (Deklaracja Niepodległości USA), 1789 (początek Rewolucji Francuskiej), 1791 (Konstytucja 3 Maja).
To tyle! Teraz masz solidną podstawę, żeby przygotować się do sprawdzianu. Powodzenia!
