Hej siódmoklasiści! Gotowi na sprawdzian z geografii? Dział 4 to nic strasznego! Razem damy radę! Ten przewodnik pomoże Wam usystematyzować wiedzę i poczuć się pewniej.
Klimat i Strefy Klimatyczne
Zaczynamy od klimatu. Co to właściwie jest?
Klimat to ogół warunków pogodowych, charakterystycznych dla danego obszaru, obserwowanych przez długi czas.
Nie mylcie klimatu z pogodą! Pogoda zmienia się z dnia na dzień. Klimat to coś stałego, powtarzalnego.
Czynniki wpływające na klimat:
- Szerokość geograficzna – im bliżej równika, tym cieplej.
- Wysokość nad poziomem morza – im wyżej, tym chłodniej.
- Odległość od morza – morze łagodzi temperatury.
- Prądy morskie – ciepłe prądy podnoszą temperaturę, zimne – obniżają.
- Ukształtowanie terenu – góry zatrzymują wilgotne powietrze.
Strefy klimatyczne to obszary o podobnych cechach klimatycznych.
Mamy kilka głównych stref:
- Równikowa – gorąco i wilgotno cały rok.
- Zwrotnikowa – gorąco i sucho.
- Umiarkowana – cztery pory roku.
- Okołobiegunowa – zimno cały rok.
Warto znać roślinność i zwierzęta charakterystyczne dla każdej strefy. Na przykład, w strefie równikowej mamy lasy równikowe z ogromną różnorodnością gatunków.
Strefa Klimatu Umiarkowanego w Polsce
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego. To oznacza, że mamy cztery pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę.
Klimat Polski charakteryzuje się zmienną pogodą. To dlatego tak trudno jest przewidzieć, jaka będzie pogoda za tydzień!
Ważne cechy klimatu Polski:
- Przejściowość – mieszamy cechy klimatu morskiego i kontynentalnego.
- Zmienność – pogoda potrafi zaskoczyć.
- Występowanie wszystkich czterech pór roku.
Gospodarka Wodna
Woda jest niezbędna do życia. Gospodarka wodna to sposób, w jaki zarządzamy zasobami wodnymi.
Zasoby wodne dzielimy na:
- Wody powierzchniowe – rzeki, jeziora, oceany.
- Wody podziemne – źródła, wody w glebie.
Polska ma stosunkowo małe zasoby wodne. Dlatego ważne jest, aby oszczędzać wodę i chronić ją przed zanieczyszczeniami.
Problemy związane z gospodarką wodną w Polsce:
- Niedobór wody w niektórych regionach.
- Zanieczyszczenie wód przez przemysł i rolnictwo.
- Powodzie i susze.
Działania mające na celu poprawę gospodarki wodnej:
- Budowa oczyszczalni ścieków.
- Oszczędzanie wody w gospodarstwach domowych.
- Racjonalne wykorzystanie wody w rolnictwie i przemyśle.
Rzeki i Jeziora w Polsce
Najdłuższa rzeka w Polsce to Wisła. Ważne rzeki to również Odra, Warta i Bug.
Największe jezioro w Polsce to Śniardwy. Mazury to kraina tysiąca jezior!
Rzeki i jeziora pełnią wiele funkcji:
- Transport (żegluga).
- Energetyka (hydroelektrownie).
- Turystyka (sporty wodne, rekreacja).
- Zaopatrzenie w wodę pitną.
Gleby
Gleba to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej, na której rosną rośliny.
Czynniki wpływające na powstawanie gleb:
- Klimat.
- Skała macierzysta.
- Ukształtowanie terenu.
- Działalność organizmów żywych.
- Działalność człowieka.
Rodzaje gleb w Polsce:
- Bielicowe – ubogie w składniki odżywcze, występują w lasach.
- Brunatne – żyzne, dobre dla rolnictwa.
- Czarnoziemy – bardzo żyzne, występują na Wyżynie Lubelskiej.
- Mady – żyzne gleby aluwialne, występują w dolinach rzek.
- Rędziny – gleby wapienne, występują na obszarach górskich.
Ochrona gleb jest bardzo ważna! Należy zapobiegać erozji gleb i zanieczyszczeniu gleb.
Sposoby ochrony gleb:
- Zalesianie – zapobiega erozji.
- Stosowanie nawozów organicznych – poprawia jakość gleby.
- Ograniczenie stosowania pestycydów – chroni glebę przed zanieczyszczeniami.
- Prawidłowa uprawa roślin – zapobiega wyjałowieniu gleby.
Lasy
Las to obszar porośnięty drzewami i krzewami.
Funkcje lasów:
- Produkcja tlenu.
- Oczyszczanie powietrza.
- Regulacja obiegu wody.
- Ochrona gleby.
- Miejsce życia zwierząt.
- Surowiec (drewno).
- Rekreacja.
Rodzaje lasów w Polsce:
- Bory sosnowe – dominują sosny.
- Lasy mieszane – występują różne gatunki drzew.
- Lasy liściaste – dominują drzewa liściaste.
Ochrona lasów jest bardzo ważna! Należy zapobiegać pożarom lasów, wycince drzew i zanieczyszczeniu lasów.
Działania mające na celu ochronę lasów:
- Zalesianie.
- Ograniczenie wycinki drzew.
- Zwalczanie szkodników.
- Edukacja ekologiczna.
Ochrona Przyrody
Ochrona przyrody to działania mające na celu zachowanie różnorodności biologicznej i ochrona cennych elementów przyrody.
Formy ochrony przyrody w Polsce:
- Parki narodowe – najcenniejsze obszary przyrodnicze.
- Rezerwaty przyrody – obszary chronione ze względu na specyficzne ekosystemy lub gatunki.
- Parki krajobrazowe – obszary chronione ze względu na walory krajobrazowe.
- Pomniki przyrody – pojedyncze obiekty przyrodnicze, np. stare drzewa, skały.
- Obszary Natura 2000 – obszary chronione w ramach Unii Europejskiej.
Najważniejsze parki narodowe w Polsce: Białowieski Park Narodowy, Tatrzański Park Narodowy, Ojcowski Park Narodowy, Woliński Park Narodowy.
Pamiętajcie, że każdy z nas może przyczynić się do ochrony przyrody! Oszczędzajcie wodę, segregujcie śmieci, ograniczajcie zużycie energii.
Podsumowanie
Gratulacje! Dotarliście do końca przewodnika! Pamiętajcie o najważniejszych zagadnieniach:
- Definicja klimatu i czynniki na niego wpływające.
- Strefy klimatyczne.
- Gospodarka wodna w Polsce.
- Rodzaje gleb i ich ochrona.
- Funkcje lasów i ich ochrona.
- Formy ochrony przyrody w Polsce.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
