Sprawdzian Z Geografii Klasa 6 Dzial 2

Written by Margaret Weigel
Updated at: 14 June 2025

Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z geografii z działu 2 w klasie 6? Super! Rozłożymy ten temat na czynniki pierwsze, żeby wszystko było jasne i zrozumiałe. Zaczynamy!

Co obejmuje dział 2?

Dział 2 w geografii dla klasy 6 zazwyczaj koncentruje się na formach ukształtowania powierzchni Ziemi oraz procesach, które je kształtują. Innymi słowy, będziemy mówić o górach, dolinach, rzekach, jeziorach i o tym, jak powstają. Przyjrzymy się też, co wpływa na wygląd naszego krajobrazu. To bardzo ciekawy temat!

Kluczowe pojęcia, które musisz znać:

Aby dobrze zrozumieć ten dział, warto znać kilka podstawowych pojęć. Pomyśl o nich jak o słowniczku, który pomoże Ci czytać mapy i opisy geograficzne.

Ukształtowanie powierzchni Ziemi: Czyli wszystko to, co widzisz, patrząc na krajobraz – góry, niziny, wyżyny, doliny rzeczne i inne formy terenu. To po prostu wygląd terenu. Wyobraź sobie spacer po parku – widzisz pagórki, dolinki, a może nawet małe jeziorko. To wszystko elementy ukształtowania powierzchni.
Nizina: Rozległy obszar lądu, który leży na niewielkiej wysokości nad poziomem morza. Polska ma sporo nizin, na przykład Nizinę Mazowiecką. Pomyśl o niej jak o wielkim, płaskim polu.
Wyżyna: Obszar wzniesiony ponad otaczające go niziny, ale mniej wysoki niż góry. Wyżyny mają często urozmaiconą rzeźbę terenu. Przykładem jest Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Wyobraź sobie teren trochę pofałdowany, z małymi wzniesieniami i dolinami.
Góry: Wysokie wzniesienia terenu o stromych zboczach i wyraźnie zaznaczonym szczycie. W Polsce mamy na przykład Tatry i Sudety. Góry charakteryzują się dużymi różnicami wysokości.
Dolina: Podłużne obniżenie terenu, często z rzeką płynącą dnem doliny. Doliny mogą być wąskie i głębokie (np. doliny górskie) lub szerokie i płaskie (np. doliny rzeczne na nizinach). Wyobraź sobie, że woda wyżłobiła koryto w ziemi, tworząc dolinę.
Rzeka: Naturalny ciek wodny płynący po powierzchni ziemi. Rzeki mają swoje źródła (początek) i ujście (miejsce, gdzie wpadają do innego cieku wodnego lub morza). Wisła, Odra, Warta – to nasze główne rzeki.
Jezioro: Naturalny zbiornik wodny wypełniający zagłębienie terenu. Jeziora mogą być różne – małe i duże, głębokie i płytkie. Mamy jeziora polodowcowe (np. na Mazurach) i jeziora powstałe w wyniku działalności człowieka (np. jeziora zaporowe).

Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi:

Ukształtowanie powierzchni Ziemi nie jest stałe. Ciągle zmienia się pod wpływem różnych procesów. Ważne jest, aby zrozumieć, co te procesy powoduje i jak wpływają na nasz krajobraz.

Wietrzenie: Proces rozpadu skał pod wpływem czynników atmosferycznych (temperatury, wody, wiatru, lodu). Wietrzenie może być mechaniczne (rozpad skał na mniejsze kawałki) lub chemiczne (zmiana składu chemicznego skał). Wyobraź sobie kamień, który leży na słońcu i deszczu przez wiele lat. Z czasem zaczyna się kruszyć i rozpadać – to właśnie wietrzenie.
Erozja: Proces niszczenia i przenoszenia materiału skalnego przez wodę, wiatr, lód i siłę grawitacji. Erozja sprawia, że góry stają się niższe, a doliny się poszerzają. Pomyśl o rzece, która płynie przez dolinę. Woda zabiera ze sobą piasek i żwir, powoli modelując dno doliny.
Ruchy masowe: Przemieszczanie się mas ziemi pod wpływem siły grawitacji. Do ruchów masowych zaliczamy osuwiska, obrywy skalne i spływy błotne. Często występują na stokach gór i w pobliżu rzek. Wyobraź sobie sytuację, gdy po deszczu zbocze góry zaczyna się osuwać – to jest ruch masowy.
Działalność rzek: Rzeki kształtują powierzchnię Ziemi poprzez erozję, transport i akumulację (osadzanie) materiału. Rzeki wyżłabiają doliny, tworzą meandry (zakola), osadzają osady w deltach i stożkach napływowych. Rzeka to jak rzeźbiarz, który z pomocą wody kształtuje krajobraz.
Działalność lodowców: Lodowce to masy lodu, które powoli przemieszczają się pod wpływem siły grawitacji. Lodowce kształtują powierzchnię Ziemi poprzez erozję i akumulację materiału. W Polsce ślady działalności lodowców widać na północy kraju, gdzie występują jeziora polodowcowe i moreny (wzgórza usypane przez lodowiec). Lodowiec to jak wielki walec, który przetacza się przez krajobraz, zmieniając jego wygląd.
Działalność wiatru: Wiatr może kształtować powierzchnię Ziemi poprzez wywiewanie i osadzanie piasku i pyłu. W obszarach pustynnych wiatr tworzy wydmy (wzgórza usypane z piasku). Wyobraź sobie pustynię, gdzie wiatr przenosi piasek, tworząc malownicze wydmy.

Jak przygotować się do sprawdzianu?

Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci dobrze przygotować się do sprawdzianu z geografii z działu 2:

Przejrzyj podręcznik: Dokładnie przeczytaj rozdział dotyczący ukształtowania powierzchni Ziemi i procesów je kształtujących. Zwróć uwagę na definicje i ilustracje.
Zrób notatki: Wypisz najważniejsze pojęcia i procesy. Możesz zrobić mapę myśli, żeby uporządkować wiedzę.
Wykorzystaj atlas geograficzny: Znajdź na mapach różne formy ukształtowania powierzchni Ziemi w Polsce i na świecie. Zobacz, gdzie występują góry, niziny, wyżyny, doliny rzeczne i jeziora.
Obejrzyj filmy i prezentacje: W Internecie znajdziesz wiele materiałów edukacyjnych dotyczących ukształtowania powierzchni Ziemi. Filmy i prezentacje mogą pomóc Ci lepiej zrozumieć trudne zagadnienia.
Rozwiąż zadania i testy: Sprawdź swoją wiedzę, rozwiązując zadania i testy z podręcznika lub Internetu.
Zapytaj nauczyciela: Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości, nie krępuj się zapytać nauczyciela.
Powtórz materiał: Na dzień przed sprawdzianem powtórz jeszcze raz cały materiał.