Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z biologii z ekologii dla klasy 8? Super! Pomogę Ci uporządkować wiedzę i lepiej zrozumieć zagadnienia. Razem damy radę!
Podstawowe Pojęcia Ekologiczne
Zacznijmy od podstaw. Pamiętaj o definicjach!
Organizm i Środowisko
Organizm to każda żywa istota. Roślina, zwierzę, bakteria – wszystko, co żyje.
Środowisko to wszystko, co otacza dany organizm. Czynniki abiotyczne i biotyczne.
Czynniki Abiotyczne
To nieożywione elementy środowiska. Np. temperatura, światło, woda, gleba.
Czynniki Biotyczne
To ożywione elementy środowiska. Np. inne organizmy, konkurencja, drapieżnictwo.
Populacja
Populacja to grupa osobników tego samego gatunku. Żyją na określonym obszarze i w określonym czasie. Np. populacja żubrów w Puszczy Białowieskiej.
Pamiętaj! Populacje mają swoje cechy. Na przykład liczebność (ile osobników). Albo zagęszczenie (ile osobników na jednostkę powierzchni).
Ekosystem
Ekosystem to zespół organizmów i ich środowisko. Wzajemnie na siebie oddziałują. Np. jezioro, las, łąka.
W ekosystemie zachodzi przepływ energii i obieg materii.
Biocenoza i Biotop
Biocenoza to zespół wszystkich organizmów w ekosystemie. Roślin, zwierząt, grzybów i mikroorganizmów.
Biotop to nieożywiona część ekosystemu. Czyli środowisko, w którym żyje biocenoza.
Biosfera
Biosfera to wszystkie ekosystemy Ziemi razem wzięte. To strefa, w której występuje życie.
Zależności Między Organizmami
Organizmy w ekosystemie wchodzą ze sobą w różne interakcje. Ważne są relacje pokarmowe i inne.
Rodzaje Interakcji
Konkurencja. Rywalizacja o zasoby. Np. rośliny konkurują o światło.
Drapieżnictwo. Jeden organizm (drapieżnik) zjada drugi (ofiara). Np. wilk poluje na jelenia.
Pasożytnictwo. Jeden organizm (pasożyt) żyje kosztem drugiego (żywiciela). Np. tasiemiec w jelicie człowieka.
Mutualizm (symbioza). Oba organizmy odnoszą korzyści. Np. pszczoła zapyla kwiat, a przy okazji zbiera nektar.
Komensalizm. Jeden organizm odnosi korzyść, a drugi nie ponosi strat ani korzyści. Np. remora przyczepia się do rekina i żywi się resztkami jego jedzenia.
Łańcuch Pokarmowy i Sieć Pokarmowa
Łańcuch pokarmowy to sekwencja organizmów. Każdy z nich zjada poprzedni. Np. trawa -> konik polny -> żaba -> bocian.
Sieć pokarmowa to zbiór powiązanych łańcuchów pokarmowych. Ekosystem to skomplikowana sieć interakcji.
Pamiętaj! W łańcuchu pokarmowym energia przepływa od producentów do konsumentów.
Producenci, Konsumenci i Destruenci
Producenci to organizmy samożywne (autotrofy). Wytwarzają pokarm z materii nieorganicznej. Np. rośliny.
Konsumenci to organizmy cudzożywne (heterotrofy). Żywią się innymi organizmami. Np. zwierzęta.
Destruenci (reducenci) to organizmy, które rozkładają martwą materię organiczną. Należą do nich bakterie i grzyby.
Piramida Ekologiczna
Piramida ekologiczna przedstawia liczebność, biomasę lub energię na każdym poziomie troficznym. Poziomy troficzne to np. producenci, roślinożercy, drapieżniki.
Piramida biomasy pokazuje masę organizmów na każdym poziomie. Piramida energii – ilość energii.
Zazwyczaj piramida ma kształt piramidy. Ponieważ energia traci się na każdym poziomie. Większość energii zostaje zużyta przez organizmy. Tylko niewielka część przechodzi na następny poziom.
Ochrona Środowiska
To bardzo ważny temat! Musimy dbać o naszą planetę.
Zanieczyszczenia
Zanieczyszczenia to substancje, które szkodzą środowisku. Np. spaliny, ścieki, pestycydy.
Smog to zanieczyszczenie powietrza. Powstaje głównie w miastach. Szkodliwy dla zdrowia.
Kwaśne deszcze powstają przez zanieczyszczenie powietrza związkami siarki i azotu. Niszczą lasy i zakwaszają glebę.
Ochrona Przyrody
Ochrona przyrody to działania mające na celu zachowanie różnorodności biologicznej. Chroni ekosystemy i gatunki.
Parki narodowe to obszary chronione. Ochrona krajobrazu, przyrody i wartości kulturowych.
Rezerwaty przyrody to mniejsze obszary chronione. Ochrona określonych gatunków lub ekosystemów.
Gatunki chronione to gatunki, których liczebność jest zagrożona. Ochrona prawna.
Działania na Rzecz Środowiska
Recykling. Odzyskiwanie surowców z odpadów.
Oszczędzanie energii i wody.
Ograniczanie zużycia plastiku.
Segregacja śmieci.
Sadzenie drzew.
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia. Pamiętaj o definicjach, zależnościach między organizmami i ochronie środowiska.
- Ekologia to nauka o relacjach między organizmami a środowiskiem.
- Ekosystem to zespół organizmów i ich środowisko.
- Populacja to grupa osobników tego samego gatunku.
- Ważne interakcje między organizmami: konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, mutualizm.
- Ochrona środowiska jest kluczowa dla zachowania naszej planety.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
