Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z biologii, a konkretnie z stawonogów i mięczaków w klasie 6? To świetnie! Omówimy sobie te grupy zwierząt krok po kroku, żeby nic Cię nie zaskoczyło. Postaramy się użyć prostego języka i przykładów z życia codziennego. Gotowy? Zaczynamy!
Stawonogi - Co to właściwie jest?
Stawonogi to ogromna grupa zwierząt. Charakteryzuje je kilka kluczowych cech. Posiadają szkielet zewnętrzny, inaczej nazywany pancerzem. Wyobraź sobie rycerza w zbroi – to trochę podobne. Pancerz chroni ciało stawonoga, ale jednocześnie utrudnia wzrost, więc zwierzę musi go okresowo zrzucać w procesie zwanym linieniem.
Kolejną ważną cechą są odnóża połączone stawami. Stąd właśnie nazwa "stawonogi". Pomyśl o nogach pająka lub odnóżach kraba – wszystkie są podzielone na segmenty i połączone stawami, co umożliwia im ruch. Mają również ciało podzielone na segmenty. U niektórych stawonogów podział ten jest bardzo wyraźny, u innych mniej.
Podział stawonogów jest dość skomplikowany, ale do najważniejszych grup zaliczamy: owady, pajęczaki, skorupiaki i wije. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Owady - Królestwo sześciu nóg
Owady to zdecydowanie najliczniejsza grupa stawonogów. Mają sześć nóg, stąd też ich charakterystyczna cecha. Ich ciało dzieli się na trzy główne części: głowę, tułów i odwłok. Pszczoła, motyl, mrówka – to wszystko owady. Często posiadają skrzydła, co umożliwia im latanie. Oddychają za pomocą tchawek, czyli systemu rurek doprowadzających powietrze bezpośrednio do komórek ciała.
Owady przechodzą przez różne stadia rozwoju. Niektóre przechodzą przeobrażenie zupełne, czyli od larwy (np. gąsienicy) do poczwarki, a następnie do postaci dorosłej (np. motyla). Inne przechodzą przeobrażenie niezupełne, gdzie młode osobniki (nimfy) są podobne do dorosłych, ale mniejsze i bez skrzydeł. Przykładem jest konik polny.
Pajęczaki - Osiem nóg i inne cechy
Pajęczaki, jak sama nazwa wskazuje, obejmują pająki, ale także skorpiony, roztocza (np. kleszcze) i kosarze. Mają osiem nóg. Ich ciało składa się z dwóch głównych części: głowotułowia i odwłoka. Nie mają czułków. Pająki wytwarzają sieć, którą wykorzystują do polowania na owady. Wiele pajęczaków jest drapieżnych, ale niektóre roztocza mogą być pasożytami.
Skorupiaki - Wodne stworzenia
Skorupiaki to głównie zwierzęta wodne, choć niektóre, jak np. stonoga murowa, żyją na lądzie. Do skorupiaków zaliczamy kraby, raki, krewetki i pąkle. Mają ciało pokryte pancerzem, często bardzo twardym. Oddychają za pomocą skrzeli. Wiele skorupiaków to ważne ogniwa w łańcuchu pokarmowym w wodach.
Wije - Nogi, nogi, nogi
Wije charakteryzują się długim, segmentowanym ciałem. Na każdym segmencie znajduje się jedna lub dwie pary nóg. Do wijów zaliczamy stonogi i pareczniki. Żyją w wilgotnych miejscach, pod kamieniami i w ściółce. Wiele wijów jest drapieżnych i poluje na inne drobne zwierzęta.
Mięczaki - Co to za zwierzaki?
Mięczaki to kolejna duża grupa zwierząt bezkręgowych. Charakteryzują się miękkim ciałem. Wiele mięczaków ma muszlę, która chroni ich delikatne ciało. Niektóre mięczaki żyją w wodzie, inne na lądzie. Do najważniejszych grup mięczaków zaliczamy: ślimaki, małże i głowonogi.
Ślimaki - Powolne podróżowanie
Ślimaki to bardzo różnorodna grupa. Niektóre ślimaki, jak np. ślimak winniczek, żyją na lądzie, inne, jak np. zatoczki, żyją w wodzie. Większość ślimaków ma muszlę, która chroni ich ciało. Ślimaki lądowe poruszają się za pomocą nogi, która wydziela śluz ułatwiający przesuwanie się. Ślimaki roślinożerne skrobią pokarm za pomocą tarki (raduli).
Małże - Filtrowanie wody
Małże to głównie zwierzęta wodne, np. omułek jadalny, sercówka pospolita, szczeżuja wielka. Ich ciało jest chronione przez dwie połówki muszli, połączone ze sobą zawiasem. Małże filtrują wodę, odżywiając się zawieszonymi w niej cząstkami organicznymi. Są ważnym elementem ekosystemów wodnych. Oddychają za pomocą skrzeli.
Głowonogi - Inteligencja w świecie bezkręgowców
Głowonogi to najbardziej zaawansowane ewolucyjnie mięczaki. Zaliczamy do nich ośmiornice, kałamarnice i mątwy. Są to zwierzęta morskie. Niektóre głowonogi mają wewnętrzną muszlę (np. mątwa), inne nie mają jej wcale (np. ośmiornica). Charakteryzują się dużą inteligencją i zdolnością do kamuflażu. Posiadają ramiona z przyssawkami, które służą do chwytania ofiar. Głowonogi posiadają zamknięty układ krwionośny.
Mam nadzieję, że to krótkie omówienie stawonogów i mięczaków pomoże Ci w przygotowaniu do sprawdzianu. Pamiętaj, żeby dokładnie przeczytać podręcznik i zwrócić uwagę na szczegóły. Powodzenia!
