Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z fizyki? Świetnie! Razem damy radę. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach z podręcznika "Spotkania Z Fizyka 7".
Kinematyka: Opis Ruchu
Kinematyka to dział fizyki, który opisuje ruch ciał, ale nie analizuje przyczyn tego ruchu. Pamiętaj!
Podstawowe Pojęcia
Położenie (x) to określenie, gdzie znajduje się ciało w danym momencie. Często określane względem układu odniesienia.
Droga (s) to długość toru, po którym porusza się ciało. Zawsze jest wartością dodatnią!
Przemieszczenie (Δx) to zmiana położenia ciała. Ma kierunek i zwrot. Może być dodatnie lub ujemne.
Czas (t) to po prostu czas trwania ruchu. Mierzymy go w sekundach (s).
Prędkość
Prędkość średnia (vśr) to stosunek przebytej drogi do czasu, w którym ta droga została pokonana: vśr = s / t.
Prędkość chwilowa (v) to prędkość w danym momencie. Trudniejsza do obliczenia, ale ważna do zrozumienia.
Pamiętaj o jednostkach! Prędkość mierzymy najczęściej w metrach na sekundę (m/s) lub kilometrach na godzinę (km/h).
Ruch Jednostajny Prostoliniowy
W ruchu jednostajnym prostoliniowym ciało porusza się po linii prostej ze stałą prędkością. Prędkość jest stała!
Wzór na drogę w ruchu jednostajnym prostoliniowym: s = v * t.
Graficznie: Wykres v(t) jest linią poziomą, a wykres s(t) jest linią prostą.
Ruch Jednostajnie Przyspieszony Prostoliniowy
W ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym prędkość ciała zmienia się o stałą wartość w jednostce czasu. Mamy przyspieszenie (a)!
Przyspieszenie (a) to zmiana prędkości w czasie: a = Δv / Δt. Jednostką jest m/s2.
Wzór na prędkość w ruchu jednostajnie przyspieszonym: v = v0 + a * t (gdzie v0 to prędkość początkowa).
Wzór na drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym: s = v0 * t + (1/2) * a * t2.
Graficznie: Wykres a(t) jest linią poziomą, wykres v(t) jest linią prostą, a wykres s(t) jest krzywą.
Dynamika: Przyczyny Ruchu
Dynamika zajmuje się przyczynami ruchu ciał. W grę wchodzą siły.
Siła
Siła (F) to oddziaływanie między ciałami. Jest wektorem (ma kierunek, zwrot i wartość).
Jednostką siły jest niuton (N).
Siła wypadkowa to suma wszystkich sił działających na ciało.
I Zasada Dynamiki Newtona
Jeżeli na ciało nie działa żadna siła (lub siły się równoważą), to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym.
Mówimy, że ciało ma bezwładność. Dąży do zachowania swojego stanu ruchu.
II Zasada Dynamiki Newtona
Przyspieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do działającej na nie siły wypadkowej i odwrotnie proporcjonalne do masy ciała: F = m * a.
Masa (m) to miara bezwładności ciała. Jednostką jest kilogram (kg).
III Zasada Dynamiki Newtona
Jeżeli ciało A działa na ciało B siłą FAB, to ciało B działa na ciało A siłą FBA o tej samej wartości i kierunku, ale przeciwnym zwrocie: FAB = -FBA.
Akcja i reakcja działają na *różne* ciała!
Rodzaje Sił
Siła ciężkości (Fg) to siła, z jaką Ziemia przyciąga ciała: Fg = m * g (gdzie g to przyspieszenie ziemskie, około 9.81 m/s2).
Siła sprężystości (Fs) to siła, z jaką ciało sprężyste (np. sprężyna) przeciwstawia się odkształceniu. Zależy od współczynnika sprężystości k i odkształcenia x: Fs = -k * x (Prawo Hooke'a).
Siła tarcia (T) to siła, która przeciwstawia się ruchowi ciała po powierzchni innego ciała. Zależy od współczynnika tarcia μ i siły nacisku N: T = μ * N.
Praca, Moc, Energia
Te pojęcia są ze sobą ściśle powiązane. Mówią nam o przekazywaniu energii.
Praca
Praca (W) to miara energii przekazywanej przez siłę działającą na ciało, które przemieszcza się: W = F * s * cos(α) (gdzie α to kąt między kierunkiem siły i kierunkiem przemieszczenia).
Jednostką pracy jest dżul (J).
Jeżeli siła i przemieszczenie są równoległe (α = 0), to W = F * s.
Moc
Moc (P) to szybkość wykonywania pracy: P = W / t.
Jednostką mocy jest wat (W).
Energia
Energia (E) to zdolność ciała do wykonywania pracy.
Energia kinetyczna (Ek) to energia ciała związaną z jego ruchem: Ek = (1/2) * m * v2.
Energia potencjalna grawitacji (Ep) to energia ciała związaną z jego położeniem w polu grawitacyjnym: Ep = m * g * h (gdzie h to wysokość).
Zasada zachowania energii mechanicznej: W układzie izolowanym (bez tarcia i oporu powietrza) energia mechaniczna (suma energii kinetycznej i potencjalnej) jest stała.
Podsumowanie
To były najważniejsze zagadnienia z podręcznika "Spotkania Z Fizyka 7". Pamiętaj o definicjach, wzorach i jednostkach. Powodzenia na sprawdzianie!
Kluczowe pojęcia: Położenie, droga, przemieszczenie, prędkość, przyspieszenie, siła, masa, praca, moc, energia kinetyczna, energia potencjalna.
Ważne wzory: vśr = s / t, s = v * t, a = Δv / Δt, v = v0 + a * t, s = v0 * t + (1/2) * a * t2, F = m * a, Fg = m * g, Fs = -k * x, T = μ * N, W = F * s * cos(α), P = W / t, Ek = (1/2) * m * v2, Ep = m * g * h.
Nie zapomnij przećwiczyć zadań! Im więcej przykładów rozwiążesz, tym lepiej zrozumiesz materiał.
