Rozpoczynamy przygodę z językiem polskim! Dziś poznamy samogłoski i spółgłoski. To bardzo ważne, bo bez nich nie da się czytać ani pisać! Zaczynamy!
Czym są samogłoski?
Samogłoski to dźwięki, które wydobywamy z ust swobodnie. Powietrze płynie bez przeszkód. Możemy je śpiewać długo i wyraźnie.
W języku polskim mamy samogłoski: a, e, i, o, u, y. Zapamiętajmy je dobrze! To podstawa.
Przykład: spróbujmy powiedzieć "a". Czujesz, jak powietrze swobodnie przepływa przez usta? Teraz powiedz "b". Co się dzieje? Powietrze napotyka przeszkodę, np. wargi.
Przykłady słów z samogłoskami
Oto kilka przykładów słów, w których występują samogłoski: auto, ekran, igła, oko, ucho, ypsilon. Zauważ, że każde słowo ma przynajmniej jedną samogłoskę! Bez samogłosek słowo nie istnieje!
Popatrz na słowo "mama". Ma dwie samogłoski: "a" i "a". A słowo "tata"? Też dwie samogłoski: "a" i "a".
Słowo "dom" ma tylko jedną samogłoskę: "o". A słowo "lis"? Jedną samogłoskę: "i".
Czym są spółgłoski?
Spółgłoski to dźwięki, które wydobywamy z ust z pewną przeszkodą. Powietrze musi pokonać barierę, np. wargi, język lub zęby. Nie możemy ich śpiewać tak długo jak samogłosek.
Spółgłoski to wszystkie litery alfabetu oprócz samogłosek. Jest ich znacznie więcej niż samogłosek!
Przykłady: spróbujmy powiedzieć "b". Czujesz, jak wargi się zamykają i otwierają? Teraz powiedz "d". Język dotyka podniebienia. To są właśnie przeszkody, o których mówimy.
Przykłady słów ze spółgłoskami
Oto kilka przykładów słów, w których występują spółgłoski: brama, cukier, dom, fotografia, góra, hotel, jajo, kot, lampa, ławka, mama, nos, pies, rower, samochód, telefon, woda, zegar, żaba, źrebię, ćma, dźwig, ńemowlę. Widzisz, jak wiele ich jest?
Popatrz na słowo "kot". Ma dwie spółgłoski: "k" i "t". A słowo "pies"? Też dwie spółgłoski: "p" i "s".
Słowo "mama" ma dwie spółgłoski: "m" i "m". A słowo "tata"? Dwie spółgłoski: "t" i "t".
Samogłoski i spółgłoski w praktyce
Teraz spróbujemy rozpoznać samogłoski i spółgłoski w słowach. To świetne ćwiczenie!
Słowo "szkoła". Jakie litery to samogłoski? "o" i "a". A jakie to spółgłoski? "sz", "k" i "ł".
Słowo "książka". Jakie litery to samogłoski? "i" i "ą". A jakie to spółgłoski? "k", "s", "ż", "k".
Słowo "komputer". Jakie litery to samogłoski? "o", "u", "e". A jakie to spółgłoski? "k", "m", "p", "t", "r".
Spróbuj teraz sam! Wybierz kilka słów i podziel je na samogłoski i spółgłoski. Możesz poprosić o pomoc rodziców lub nauczyciela.
Dlaczego to jest ważne?
Rozpoznawanie samogłosek i spółgłosek jest bardzo ważne w nauce czytania i pisania. Pomaga zrozumieć budowę słów i zasady poprawnej pisowni. Kiedy wiesz, co to samogłoska i spółgłoska, łatwiej jest nauczyć się ortografii.
Znajomość samogłosek i spółgłosek pomaga także w nauce języków obcych. Wiele języków ma podobny podział na samogłoski i spółgłoski, choć ich wymowa może być inna.
Ćwiczenia z samogłoskami i spółgłoskami rozwijają słuch fonematyczny, czyli umiejętność rozróżniania dźwięków w słowach. To bardzo ważna umiejętność dla każdego ucznia.
Karty pracy – ćwiczenia
Aby lepiej utrwalić wiedzę o samogłoskach i spółgłoskach, warto wykonywać ćwiczenia na kartach pracy. Mogą to być zadania polegające na:
- Wyszukiwaniu samogłosek i spółgłosek w słowach.
- Podziale słów na samogłoski i spółgłoski.
- Uzupełnianiu brakujących samogłosek w słowach.
- Układaniu słów z podanych samogłosek i spółgłosek.
Karty pracy można znaleźć w internecie lub poprosić o nie nauczyciela. Regularne ćwiczenia przynoszą bardzo dobre efekty!
Pamiętajcie! Nauka poprzez zabawę jest najskuteczniejsza. Bawcie się słowami, układajcie rymy i odkrywajcie świat języka polskiego. Powodzenia!
