Witaj! Przygotowujesz się do egzaminu z rodzajów wód podziemnych w Polsce? Świetnie! Ten przewodnik pomoże Ci usystematyzować wiedzę. Zaczynamy!
Podział Wód Podziemnych
Wody podziemne dzielimy ze względu na różne kryteria. Najczęściej stosowany jest podział ze względu na warunki występowania i genezę.
Wody Zaskórne
Są to wody występujące bardzo płytko pod powierzchnią ziemi. Znajdują się w strefie aeracji, czyli w strefie, gdzie pory glebowe są wypełnione zarówno wodą, jak i powietrzem.
Wody zaskórne są silnie zależne od opadów atmosferycznych. Ich zasoby szybko się uzupełniają, ale są też podatne na zanieczyszczenia.
Przykład: woda w podmokłych łąkach, wierzchnia warstwa gleby po deszczu.
Wody Gruntowe
Wody gruntowe to pierwszy, stały poziom wodonośny. Oznacza to, że zwierciadło wody znajduje się w strefie saturacji (gdzie wszystkie pory są wypełnione wodą).
Zwierciadło wód gruntowych ulega wahaniom w zależności od pory roku i opadów. Często zasilają rzeki i jeziora.
Są powszechnie wykorzystywane do celów gospodarczych, np. do nawadniania upraw i zaopatrzenia w wodę.
Wody wgłębne
Wody wgłębne występują poniżej wód gruntowych. Są od nich odizolowane warstwą skał nieprzepuszczalnych (np. gliny, iły).
Dzięki temu są lepiej chronione przed zanieczyszczeniami. Ich zasoby są większe niż wód gruntowych.
Wody wgłębne dzielimy na:
- Wody artezyjskie
- Wody subartezyjskie
Wody Artezyjskie
Wody artezyjskie występują pod ciśnieniem hydrostatycznym. Oznacza to, że po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda samoczynnie wypływa na powierzchnię.
Są to bardzo cenne zasoby wód pitnych. Często znajdują się na dużych głębokościach.
Wody Subartezyjskie
Wody subartezyjskie również występują pod ciśnieniem, ale niższym niż wody artezyjskie. Po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda podnosi się w otworze wiertniczym, ale nie wypływa samoczynnie na powierzchnię.
Wymagają użycia pomp do wydobycia.
Wody Mineralne
Wody mineralne to wody podziemne, które zawierają rozpuszczone składniki mineralne w ilościach przekraczających określone normy. Mają właściwości lecznicze.
W Polsce występują liczne źródła wód mineralnych, np. w Krynicy-Zdroju, Szczawnicy, Polanicy-Zdroju.
Są wykorzystywane w balneoterapii (leczenie wodą) oraz jako woda butelkowana.
Wody Termalne
Wody termalne to wody podziemne o temperaturze wyższej niż średnia roczna temperatura powietrza w danym regionie (zazwyczaj powyżej 20°C).
Są podgrzewane przez ciepło wnętrza Ziemi. W Polsce występują m.in. na Podhalu i w okolicach Mszczonowa.
Wykorzystywane są w celach rekreacyjnych (baseny termalne), leczniczych i energetycznych (ogrzewanie).
Wody Juwenilne
Wody juwenilne to wody pochodzące z głębi Ziemi, związane z procesami wulkanicznymi i magmowymi. Są to wody "pierwotne", które po raz pierwszy pojawiają się w obiegu hydrologicznym.
W Polsce występowanie wód juwenilnych jest ograniczone. Są one rzadkością.
Czynniki Wpływające na Występowanie Wód Podziemnych
Na występowanie i rodzaj wód podziemnych wpływa wiele czynników:
- Budowa geologiczna terenu (rodzaj skał, ich przepuszczalność)
- Klimat (opady atmosferyczne, temperatura)
- Ukształtowanie terenu (wysokość, nachylenie)
- Działalność człowieka (urbanizacja, rolnictwo, przemysł)
Zrozumienie tych czynników pozwala przewidzieć, gdzie i jakie rodzaje wód podziemnych można znaleźć.
Zagrożenia dla Wód Podziemnych
Wody podziemne są narażone na zanieczyszczenia. Do głównych źródeł zanieczyszczeń należą:
- Ścieki komunalne i przemysłowe
- Nawozy sztuczne i pestycydy
- Składowiska odpadów
- Wycieki z instalacji podziemnych (np. paliw)
Ochrona wód podziemnych jest kluczowa dla zapewnienia dostępu do czystej wody pitnej.
Podsumowanie
To już koniec! Pamiętaj:
- Wody zaskórne - płytko, zależne od opadów.
- Wody gruntowe - pierwszy stały poziom wodonośny.
- Wody wgłębne - odizolowane od powierzchni, dzielą się na artezyjskie i subartezyjskie.
- Wody mineralne - zawierają dużo minerałów, mają właściwości lecznicze.
- Wody termalne - ciepłe, wykorzystywane w rekreacji i lecznictwie.
- Wody juwenilne - pochodzące z głębi Ziemi.
Zwróć uwagę na czynniki wpływające na występowanie wód podziemnych i zagrożenia dla ich czystości. Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie!
