Cześć! Zbliża się egzamin z gramatyki polskiej, prawda? Nie martw się, wspólnie przejdziemy przez temat rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasownika. Rozłóżmy to na czynniki pierwsze, krok po kroku. Będzie dobrze!
Rodzaje w liczbie mnogiej
Zacznijmy od podstaw. W liczbie mnogiej mamy dwa główne rodzaje: męskoosobowy i niemęskoosobowy. Pamiętaj, że rodzaj odnosi się do podmiotu (osoby lub rzeczy, które wykonują czynność).
Rodzaj Męskoosobowy
Rodzaj męskoosobowy odnosi się do grupy osób, w której występuje przynajmniej jeden mężczyzna. Najważniejsza zasada: jeśli w grupie jest choćby jeden mężczyzna, używamy formy męskoosobowej czasownika!
Przykłady:
- Chłopcy czytali książkę.
- Chłopcy i dziewczynki czytali książkę. (bo są chłopcy)
- Panowie przyszli na spotkanie.
Zwróć uwagę na końcówki czasownika w czasie przeszłym. Dla rodzaju męskoosobowego typowe są końcówki: -li, -śmy, -ście.
Oni poszli. My poszliśmy. Wy poszliście. Wszystko jasne?
Rodzaj Niemęskoosobowy
Rodzaj niemęskoosobowy obejmuje wszystko inne! Czyli: grupy składające się wyłącznie z kobiet, dzieci, zwierząt, rzeczy i abstrakcji.
Przykłady:
- Dziewczynki czytały książkę.
- Dzieci bawiły się w piasku.
- Koty spały na kanapie.
Dla rodzaju niemęskoosobowego w czasie przeszłym charakterystyczne są końcówki: -ły, -śmy (jeśli grupa to "my" składająca się tylko z kobiet lub rzeczy), -ście (analogicznie dla "wy").
One poszły. My poszłyśmy (same kobiety). Wy poszłyście (same kobiety).
Pułapki i Wyjątki
Gramatyka polska lubi zaskakiwać! Zobaczmy, na co uważać.
Grupy mieszane
Pamiętaj o zasadzie: jeden mężczyzna w grupie = rodzaj męskoosobowy. To naprawdę ważne!
Kobiety i mężczyzna rozmawiali. (a nie "rozmawiały")
Nazwy zbiorowe
Uważaj na nazwy zbiorowe, które mogą odnosić się do ludzi, ale gramatycznie są rodzaju nijakiego. Wtedy czasownik ma formę rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej.
Dzieciństwo minęło.
Konstrukcje bezosobowe
W konstrukcjach bezosobowych nie mamy konkretnego podmiotu. Często używamy słowa "się".
Mówi się, że…
Ćwiczenia
Czas na małą powtórkę. Spróbuj określić rodzaj i poprawną formę czasownika w poniższych zdaniach:
- Dzieci (bawić się) w parku.
- Chłopcy i dziewczynki (iść) do kina.
- Kobiety (rozmawiać) o polityce.
- Kot i pies (spać) na dywanie.
Rozwiązania:
- Dzieci bawiły się w parku. (niemęskoosobowy)
- Chłopcy i dziewczynki poszli do kina. (męskoosobowy)
- Kobiety rozmawiały o polityce. (niemęskoosobowy)
- Kot i pies spały na dywanie. (niemęskoosobowy – zwierzęta)
Jak Ci poszło? Mam nadzieję, że dobrze!
Podsumowanie
Pamiętaj, najważniejsze zasady to:
- Rodzaj męskoosobowy: grupa z przynajmniej jednym mężczyzną.
- Rodzaj niemęskoosobowy: grupy samych kobiet, dzieci, zwierząt, rzeczy.
- Końcówki czasowników: zwracaj uwagę na końcówki w czasie przeszłym (-li, -ły, -śmy, -ście).
- Nazwy zbiorowe: używaj formy rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej.
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie! Przejrzyj notatki, zrób jeszcze kilka ćwiczeń i dasz radę. Pamiętaj, że gramatyka polska to wyzwanie, ale i piękno. Trzymam kciuki!
