Hej! Przygotowujesz się do testu z rozdziału IV o powojennej Polsce? Świetnie! Ten przewodnik pomoże Ci uporządkować wiedzę i poczuć się pewniej.
I. Wstęp – Nowa Rzeczywistość
Po II Wojnie Światowej Polska znalazła się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Zmieniło to wszystko.
Koniec wojny to ogromne zniszczenia. Zarówno gospodarcze, jak i ludzkie. Trzeba było odbudować kraj.
Nowe granice, przesiedlenia. To była trudna rzeczywistość.
A. Zmiany Terytorialne
Polska straciła ziemie na wschodzie. Zyskała na zachodzie, tzw. Ziemie Odzyskane.
Przesiedlenia ludności. Polacy ze wschodu na zachód. Niemcy z zachodu do Niemiec.
B. Straty Ludzkie
Ogromne straty. Holokaust, Powstanie Warszawskie, działania wojenne. Miliony ofiar.
Wielu intelektualistów, artystów, żołnierzy zginęło. Polska straciła elity.
II. System Polityczny – Era Komunizmu
Polska pod kontrolą ZSRR. Rządy komunistyczne.
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR). Jedyna legalna partia.
Represje, cenzura, brak wolności słowa.
A. Utworzenie PKWN
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Powołany w Lublinie. Rząd tymczasowy pod kontrolą ZSRR.
Sfałszowane referendum w 1946 roku. Potwierdzenie władzy komunistów.
B. Represje i Aparat Bezpieczeństwa
Urząd Bezpieczeństwa (UB). Aparat represji. Prześladowania opozycji i żołnierzy Armii Krajowej (AK).
Procesy polityczne, wyroki śmierci, więzienia. Brutalna walka z przeciwnikami władzy.
C. Konstytucja PRL
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). W 1952 roku. Legalizacja systemu komunistycznego.
Władza w rękach partii. Brak realnej demokracji.
III. Gospodarka – Centralne Planowanie
Gospodarka centralnie planowana. Państwo kontroluje wszystko.
Uprzemysłowienie, szczególnie ciężki przemysł. Zaniedbanie rolnictwa.
Brak efektywności, kolejki, braki w zaopatrzeniu.
A. Plan Sześcioletni
Intensywny rozwój przemysłu ciężkiego. Kosztem innych dziedzin.
Budowa hut, fabryk. Zmiana struktury gospodarki.
B. Kolektywizacja Rolnictwa
Próba tworzenia Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR) i spółdzielni produkcyjnych.
Opór rolników. Niska efektywność rolnictwa.
IV. Kultura i Społeczeństwo
Kultura pod kontrolą państwa. Socrealizm. Cenzura.
Propaganda, indoktrynacja. Próba kształtowania społeczeństwa na wzór radziecki.
Jednak rozwija się też kultura niezależna. Twórczość w drugim obiegu.
A. Socrealizm
Styl w sztuce i literaturze. Gloryfikacja pracy, partii, Związku Radzieckiego.
Schematyczne, ideologiczne dzieła. Brak swobody twórczej.
B. Życie Codzienne
Trudne warunki życia. Braki w zaopatrzeniu, kolejki, ciasne mieszkania.
Kontrola społeczna. Strach przed aparatem bezpieczeństwa.
V. Opór Społeczny
Pomimo represji istniał opór przeciwko władzy komunistycznej.
Strajki, protesty, działalność podziemna.
Kościół katolicki ważnym ośrodkiem oporu.
A. Powstanie Poznańskie 1956
Protest robotników w Poznaniu. Brutalnie stłumiony przez władze.
Symbol oporu przeciwko komunizmowi. Początek odwilży.
B. Październik 1956
Zmiana władzy w PZPR. Władysław Gomułka na czele partii.
Odwilż, pewne ustępstwa. Jednak szybko wycofano się z reform.
VI. Podsumowanie Kluczowych Zagadnień
II Wojna Światowa – ogromne straty, zmiana granic.
PZPR – partia komunistyczna sprawująca władzę.
UB – aparat represji.
Gospodarka centralnie planowana – brak efektywności.
Socrealizm – styl w kulturze podporządkowany ideologii.
Opór społeczny – strajki, protesty, działalność Kościoła.
Poznański Czerwiec – ważny symbol oporu.
Pamiętaj o kontekście historycznym. Polska po II Wojnie Światowej to trudny okres. Kontrola ZSRR, represje, brak wolności. Ale też opór społeczny i dążenie do lepszego jutra.
Powodzenia na teście! Jesteś dobrze przygotowany!
