Cześć! Gotowi na powtórkę z chemii? Damy radę!
Atomy i cząsteczki
Pamiętasz, co to jest atom? To najmniejsza część pierwiastka.
Atomy łączą się tworząc cząsteczki. Na przykład, cząsteczka wody (H2O).
Budowa atomu
W atomie mamy jądro atomowe.
W jądrze są protony (ładunek dodatni) i neutrony (bez ładunku).
Wokół jądra krążą elektrony (ładunek ujemny).
Liczba protonów to liczba atomowa (symbol: Z). To ona identyfikuje pierwiastek!
Liczba masowa (symbol: A) to suma protonów i neutronów w jądrze.
Przykład: Atom węgla ma 6 protonów i 6 neutronów. Z = 6, A = 12.
Pierwiastki i związki chemiczne
Pierwiastek to substancja zbudowana z jednego rodzaju atomów.
Związek chemiczny to substancja zbudowana z dwóch lub więcej rodzajów atomów, połączonych wiązaniami chemicznymi.
Przykład: Woda (H2O) to związek chemiczny.
Układ okresowy pierwiastków
Układ okresowy to uporządkowany zbiór wszystkich znanych pierwiastków.
Pierwiastki są ułożone według rosnącej liczby atomowej.
Układ okresowy dzieli się na grupy (kolumny pionowe) i okresy (rzędy poziome).
Pierwiastki w tej samej grupie mają podobne właściwości chemiczne.
Reakcje chemiczne
Reakcja chemiczna to proces, w którym substancje (substraty) przekształcają się w inne substancje (produkty).
Przykład: Spalanie węgla (C + O2 → CO2).
Rodzaje reakcji chemicznych
Synteza: Łączenie się dwóch lub więcej substratów w jeden produkt. A + B → AB
Analiza: Rozkład jednego substratu na dwa lub więcej produktów. AB → A + B
Wymiana: Zamiana atomów lub grup atomów między substratami. AB + CD → AD + CB
Równania reakcji chemicznych
Równanie reakcji chemicznej to zapis reakcji chemicznej za pomocą symboli i wzorów chemicznych.
Równanie reakcji musi być zbilansowane. Oznacza to, że liczba atomów każdego pierwiastka musi być taka sama po obu stronach równania.
Przykład: 2H2 + O2 → 2H2O
Kwasy i zasady
Kwasy to substancje, które mają odczyn kwaśny. Mają smak kwaśny (ale nie próbuj ich!) i reagują z metalami.
Zasady (inaczej wodorotlenki) to substancje, które mają odczyn zasadowy. Są śliskie w dotyku i reagują z kwasami.
Skala pH służy do określania kwasowości lub zasadowości roztworu. Ma wartości od 0 do 14.
pH < 7 - roztwór kwaśny
pH = 7 - roztwór obojętny
pH > 7 - roztwór zasadowy
Reakcja zobojętniania
Reakcja zobojętniania to reakcja kwasu z zasadą. W wyniku reakcji powstaje sól i woda.
Przykład: HCl + NaOH → NaCl + H2O
Sole
Sole to związki chemiczne, które powstają w wyniku reakcji kwasów z zasadami (reakcji zobojętniania) lub reakcji metali z kwasami.
Sole składają się z kationu metalu i anionu reszty kwasowej.
Przykład: NaCl (chlorek sodu) to sól kuchenna.
Tlenki
Tlenki to związki chemiczne, które powstają w wyniku połączenia pierwiastka z tlenem.
Przykład: CO2 (dwutlenek węgla) to tlenek węgla.
Mieszaniny
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji, które nie reagują ze sobą chemicznie.
Mieszaniny jednorodne: Składniki są niewidoczne gołym okiem (np. roztwór soli w wodzie).
Mieszaniny niejednorodne: Składniki są widoczne gołym okiem (np. piasek z wodą).
Metody rozdzielania mieszanin
Dekantacja: Oddzielanie cieczy od osadu.
Filtracja: Oddzielanie substancji stałej od cieczy za pomocą filtru.
Destylacja: Oddzielanie cieczy o różnych temperaturach wrzenia.
Odparowywanie: Oddzielanie substancji stałej rozpuszczonej w cieczy poprzez odparowanie cieczy.
Podsumowanie
Pamiętaj o budowie atomu: protony, neutrony, elektrony. Liczba atomowa i masowa są kluczowe!
Zrozum różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym. Układ okresowy to Twój przyjaciel!
Naucz się rozpoznawać rodzaje reakcji chemicznych: synteza, analiza, wymiana. Bilansuj równania!
Rozróżniaj kwasy i zasady oraz pamiętaj o skali pH i reakcji zobojętniania.
Wiedza o solach, tlenkach i mieszaninach też jest bardzo ważna!
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie!
