Zacznijmy od podstaw. Czasownik w języku rosyjskim, jak i w polskim, odmienia się przez osoby, liczby, czasy i rodzaje (w czasie przeszłym). Pisać to jeden z podstawowych czasowników, więc warto go dobrze poznać. Dziś skupimy się na odmianie czasownika писать (pisać).
Czas teraźniejszy (Настоящее время)
Czas teraźniejszy tworzymy na podstawie bezokolicznika. Najpierw musimy określić koniugację. Писать jest czasownikiem *pierwszej koniugacji*. Oznacza to, że ma charakterystyczne końcówki w odmianie.
Oto odmiana czasownika писать w czasie teraźniejszym:
- Я пишу (ja piszę)
- Ты пишешь (ty piszesz)
- Он/Она/Оно пишет (on/ona/ono pisze)
- Мы пишем (my piszemy)
- Вы пишете (wy piszecie)
- Они пишут (oni piszą)
Zauważ, że końcówki w poszczególnych osobach są regularne. Dla *pierwszej koniugacji* (po spółgłoskach innych niż sz, ż, cz, szcz): -у/-ю, -ешь, -ет, -ем, -ете, -ут/-ют. Warto zapamiętać te końcówki, aby móc odmieniać inne czasowniki pierwszej koniugacji. Te końcówki pozwalają nam rozróżnić, kto wykonuje daną czynność.
Czas przeszły (Прошедшее время)
Czas przeszły w języku rosyjskim jest stosunkowo prosty. Tworzymy go od tematu bezokolicznika dodając odpowiednie końcówki. Ważne jest, że czas przeszły odmienia się przez *rodzaje* w liczbie pojedynczej.
Oto odmiana czasownika писать w czasie przeszłym:
- Я писал (ja pisałem - rodzaj męski) / Я писала (ja pisałam - rodzaj żeński)
- Ты писал (ty pisałeś - rodzaj męski) / Ты писала (ty pisałaś - rodzaj żeński)
- Он писал (on pisał)
- Она писала (ona pisała)
- Оно писало (ono pisało)
- Мы писали (my pisaliśmy)
- Вы писали (wy pisaliście)
- Они писали (oni pisali)
Zauważ, że w liczbie pojedynczej mamy różne formy dla rodzaju męskiego (*писал*), żeńskiego (*писала*) i nijakiego (*писало*). W liczbie mnogiej forma jest jedna dla wszystkich rodzajów (*писали*). Końcówki dla czasu przeszłego to: -л (rodzaj męski), -ла (rodzaj żeński), -ло (rodzaj nijaki), -ли (liczba mnoga).
Czas przyszły (Будущее время)
Czas przyszły czasowników *niedokonanych* (jak писать) tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego *быть* (być) i bezokolicznika. To tak zwany *czas przyszły złożony*. Czasowniki *dokonane* mają prostsze formy czasu przyszłego, ale писать jest niedokonany, więc używamy formy złożonej.
Oto odmiana czasownika писать w czasie przyszłym:
- Я буду писать (ja będę pisać)
- Ты будешь писать (ty będziesz pisać)
- Он/Она/Оно будет писать (on/ona/ono będzie pisać)
- Мы будем писать (my będziemy pisać)
- Вы будете писать (wy będziecie pisać)
- Они будут писать (oni będą pisać)
Jak widać, odmiana polega na odmianie czasownika *быть*. Bezokolicznik писать pozostaje niezmienny. Czasownik *быть* odmienia się następująco w czasie przyszłym: *буду, будешь, будет, будем, будете, будут*.
Aspekt czasownika (Вид глагола)
Ważnym elementem gramatyki rosyjskiej jest aspekt czasownika. Czasowniki dzielą się na *dokonane* i *niedokonane*. Писать jest czasownikiem *niedokonanym* (несовершенный вид). Oznacza to, że opisuje czynność w trakcie trwania, bez wskazania na jej zakończenie.
Istnieje również czasownik *написать* (napisać), który jest *dokonany* (совершенный вид). Написать opisuje czynność, która zostanie zakończona. Odmiana czasownika *написать* w czasie przeszłym wygląda podobnie do писать, ale w czasie przyszłym ma inną formę: *напишу, напишешь, напишет, напишем, напишете, напишут*. Nie ma formy teraźniejszej.
Użycie właściwego aspektu jest kluczowe dla poprawnego wyrażania się po rosyjsku. Wybór aspektu zależy od tego, czy chcemy podkreślić sam proces pisania, czy fakt napisania czegoś.
Przykłady użycia
Oto kilka przykładów zdań z użyciem czasownika писать w różnych czasach i osobach:
- Я сейчас пишу письмо своей маме. (Ja teraz piszę list do mojej mamy.) - czas teraźniejszy
- Вчера я писал сочинение по литературе. (Wczoraj pisałem wypracowanie z literatury.) - czas przeszły
- Завтра я буду писать экзамен по русскому языку. (Jutro będę pisać egzamin z języka rosyjskiego.) - czas przyszły
- Она пишет очень красивые стихи. (Ona pisze bardzo piękne wiersze.) - czas teraźniejszy
Zwróć uwagę na kontekst w każdym zdaniu. Kontekst pomaga zrozumieć, jak i dlaczego użyto danej formy czasownika.
Podsumowanie
Odmiana czasownika писать jest ważna dla poprawnego komunikowania się w języku rosyjskim. Zapamiętanie form w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym oraz zrozumienie konceptu aspektu pozwoli ci na swobodne wyrażanie się. Ćwicz regularnie, a odmiana czasowników stanie się dla ciebie naturalna. Pamiętaj, że regularność to klucz do sukcesu w nauce języka.
