Hej! Przygotowujesz się do sprawdzianu z geografii, a konkretnie z tematu Obraz Ziemi? Świetnie! Zrobimy to razem. Pamiętaj, dasz radę!
Kształt i wymiary Ziemi
Zacznijmy od podstaw. Jaki kształt ma Ziemia?
Nie, nie jest idealną kulą. Jest geoidą. Co to znaczy?
Geoida to bryła o kształcie zbliżonym do kuli, ale uwzględniająca nierówności powierzchni.
Promień równikowy Ziemi jest większy niż promień biegunowy. Pamiętaj o tym!
Jakie są wymiary Ziemi? To ważne!
Obwód równika to około 40 075 km. Obwód południkowy to około 40 008 km.
Ziemia obraca się wokół własnej osi. To ruch obrotowy. Trwa on około 24 godziny.
Skutkiem ruchu obrotowego jest występowanie dnia i nocy oraz siły Coriolisa.
Ziemia krąży również wokół Słońca. To ruch obiegowy. Trwa on 365 dni i 6 godzin (w przybliżeniu).
Ruch obiegowy Ziemi i nachylenie osi ziemskiej powodują występowanie pór roku.
Układ współrzędnych geograficznych
Jak określamy położenie na Ziemi? Używamy układu współrzędnych geograficznych.
Składają się na niego równoleżniki i południki.
Równoleżniki to okręgi biegnące równolegle do równika.
Równik to równoleżnik 0°. Dzieli Ziemię na półkulę północną i półkulę południową.
Inne ważne równoleżniki to: zwrotnik Raka, zwrotnik Koziorożca, koło podbiegunowe północne i koło podbiegunowe południowe.
Południki to linie łączące biegun północny z biegunem południowym.
Południk zerowy to południk przechodzący przez Greenwich. Dzieli Ziemię na półkulę wschodnią i półkulę zachodnią.
Szerokość geograficzna to kąt między równikiem a danym punktem na Ziemi. Wyrażana jest w stopniach (°) od 0° do 90° N (północna) lub S (południowa).
Długość geograficzna to kąt między południkiem zerowym a danym punktem na Ziemi. Wyrażana jest w stopniach (°) od 0° do 180° E (wschodnia) lub W (zachodnia).
Na przykład: Warszawa ma współrzędne około 52°N 21°E.
Mapy
Czym jest mapa?
To pomniejszony, uogólniony obraz powierzchni Ziemi lub jej części, przedstawiony na płaszczyźnie.
Skala mapy określa stopień pomniejszenia.
Mamy różne rodzaje skali: liczbowa (np. 1:100 000), mianowana (np. 1 cm – 1 km) i liniowa (podziałka).
Rodzaje map możemy podzielić ze względu na treść. Np. mapy ogólnogeograficzne (topograficzne) i tematyczne (np. polityczne, klimatyczne, glebowe).
Elementy mapy to: tytuł, legenda, skala, siatka kartograficzna, znaki umowne.
Orientowanie mapy polega na ustawieniu jej w taki sposób, aby kierunki na mapie zgadzały się z kierunkami w terenie.
Sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapach to: warstwice, hipsometria (skala barw), cieniowanie, kopy.
Warstwice to linie łączące punkty o tej samej wysokości nad poziomem morza.
Ruch Ziemi wokół Słońca i następstwa
Jak już wiemy, Ziemia krąży wokół Słońca. W jakim czasie to robi?
W ciągu roku. Ale dlaczego mamy pory roku?
Dzięki nachyleniu osi ziemskiej i ruchowi obiegowemu.
Kiedy na półkuli północnej jest lato, na półkuli południowej jest zima. I odwrotnie.
Przesilenie letnie to dzień, w którym Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka (około 21 czerwca).
Przesilenie zimowe to dzień, w którym Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca (około 22 grudnia).
Równonoc wiosenna i równonoc jesienna to dni, w których Słońce góruje w zenicie nad równikiem (około 21 marca i 23 września).
W czasie równonocy dzień i noc trwają tyle samo (po 12 godzin) na całej Ziemi.
Strefy oświetlenia Ziemi to obszary o zróżnicowanym oświetleniu słonecznym. Mamy strefę równikową, dwie strefy umiarkowane i dwie strefy okołobiegunowe.
Podsumowanie
To była spora dawka wiedzy! Ale spokojnie, podsumujmy najważniejsze punkty:
- Ziemia ma kształt geoidy.
- Układ współrzędnych geograficznych służy do określania położenia na Ziemi.
- Mapa to pomniejszony obraz powierzchni Ziemi.
- Ruch obiegowy Ziemi i nachylenie osi ziemskiej powodują występowanie pór roku.
Pamiętaj, że regularna powtórka materiału to klucz do sukcesu. Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
