Zaczynamy przygodę z czasem w historii! Będziemy uczyć się, jak obliczać i rozumieć, kiedy działy się różne rzeczy. To bardzo ważne, żeby wiedzieć, co było pierwsze, a co później. Dzięki temu lepiej zrozumiemy, jak zmieniał się świat.
Co to jest czas historyczny?
Czas historyczny to po prostu porządek, w jakim następowały po sobie wydarzenia. Wyobraź sobie linię, na której zaznaczone są różne daty. Każda data to moment, w którym coś ważnego się wydarzyło. Umiejętność określania czasu pozwala nam uszeregować te wydarzenia.
Możemy mówić o wydarzeniach, które działy się wczoraj, rok temu, ale też setki, a nawet tysiące lat temu! To dlatego potrzebujemy specjalnych narzędzi, żeby się w tym nie pogubić. Używamy kalendarzy i osi czasu, żeby lepiej to zrozumieć.
Historia dzieli się na epoki. Każda epoka ma swoje charakterystyczne cechy i trwała przez określony czas. Do głównych epok zaliczamy: starożytność, średniowiecze, nowożytność, wiek XIX i współczesność. Znajomość tych epok pomaga nam zorientować się w czasie.
Lata, wieki i tysiąclecia
Podstawową jednostką czasu jest rok. Wiemy, że rok ma 365 dni (a czasem 366, w roku przestępnym!). Lata liczymy od jakiegoś punktu zerowego. W naszej kulturze najczęściej liczymy lata od narodzin Jezusa Chrystusa. Mówimy wtedy o erze nowożytnej.
Wiek to 100 lat. Żeby obliczyć, w którym wieku działo się jakieś wydarzenie, musimy podzielić rok przez 100. Jeśli wynik nie jest liczbą całkowitą, zaokrąglamy go w górę. Na przykład, rok 1410 (bitwa pod Grunwaldem) to XV wiek. Rok 2024 to XXI wiek.
Tysiąclecie to 1000 lat. Analogicznie do obliczania wieku, żeby dowiedzieć się, w którym tysiącleciu coś się działo, dzielimy rok przez 1000. Rok 500 p.n.e. to I tysiąclecie p.n.e. Rok 1500 to II tysiąclecie n.e.
Przed naszą erą (p.n.e.) i nasza era (n.e.)
Musimy pamiętać, że lata liczymy w dwóch kierunkach: do przodu (n.e.) i do tyłu (p.n.e.). p.n.e. oznacza "przed naszą erą", czyli lata przed narodzeniem Chrystusa. n.e. oznacza "naszą erę", czyli lata po narodzeniu Chrystusa. Ważne jest, żeby umieć rozróżniać te oznaczenia!
Przy obliczeniach z latami p.n.e. trzeba uważać. Im większa liczba, tym wcześniej dane wydarzenie miało miejsce. Na przykład, rok 100 p.n.e. był później niż rok 500 p.n.e. To trochę jak liczenie do tyłu!
Kiedy porównujemy daty p.n.e. i n.e., musimy wziąć pod uwagę, że punktem odniesienia jest rok 1 n.e. Wszystko, co jest p.n.e., jest wcześniejsze. Czyli rok 100 p.n.e. jest o 100 lat wcześniejszy niż rok 1 n.e.
Jak obliczyć, ile czasu minęło między dwoma wydarzeniami?
Spróbujmy obliczyć, ile czasu minęło między dwoma ważnymi wydarzeniami. To bardzo przydatna umiejętność! Najpierw musimy ustalić daty tych wydarzeń. Potem odejmujemy od późniejszej daty wcześniejszą datę.
Na przykład, ile czasu minęło między bitwą pod Grunwaldem (1410 rok) a upadkiem Konstantynopola (1453 rok)? Odejmujemy: 1453 - 1410 = 43 lata. Minęło 43 lata.
A co, jeśli mamy daty p.n.e. i n.e.? Załóżmy, że chcemy obliczyć, ile czasu minęło między założeniem Rzymu (753 p.n.e.) a początkiem naszej ery (1 n.e.). Wtedy dodajemy: 753 + 1 = 754 lata. Pamiętaj, że nie ma roku zerowego!
Oś czasu – nasz pomocnik
Oś czasu to graficzne przedstawienie chronologii wydarzeń. Wygląda jak długa linia, na której zaznaczone są daty i krótkie opisy wydarzeń. Pomaga nam zrozumieć, co kiedy się działo i jak wydarzenia są ze sobą powiązane.
Możemy tworzyć osie czasu dla różnych okresów historycznych: dla życia jednego człowieka, dla panowania jednego władcy, dla rozwoju jednego kraju. To bardzo przydatne narzędzie do nauki historii!
Na osi czasu możemy zaznaczyć wieki, tysiąclecia, a nawet konkretne lata. Ważne, żeby zachować odpowiednią skalę. Jeśli odległość między latami 1000 a 1100 wynosi 1 cm, to odległość między latami 1100 a 1200 też powinna wynosić 1 cm.
Przykładowe zadanie
Spróbujmy rozwiązać proste zadanie. Uporządkuj następujące wydarzenia chronologicznie: 1. Bitwa pod Grunwaldem (1410 rok) 2. Upadek Cesarstwa Rzymskiego (476 rok) 3. Początek II wojny światowej (1939 rok)
Rozwiązanie: 1. Upadek Cesarstwa Rzymskiego (476 rok) 2. Bitwa pod Grunwaldem (1410 rok) 3. Początek II wojny światowej (1939 rok)
Pamiętaj, praktyka czyni mistrza! Im więcej będziesz ćwiczyć obliczanie czasu w historii, tym łatwiej Ci to będzie przychodzić. Baw się dobrze, odkrywając przeszłość!
