Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego dzień zmienia się w noc?
To wszystko dzięki ruchowi obrotowemu Ziemi.
Czym jest ruch obrotowy Ziemi?
Wyobraź sobie Ziemię jako ogromną piłkę do koszykówki.
Ta piłka obraca się wokół własnej osi.
Ta oś to taka niewidzialna linia, która przechodzi przez środek Ziemi, od Bieguna Północnego do Bieguna Południowego.
Pełny obrót trwa około 24 godzin. Nazywamy to dobą.
Pomyśl o tym, jak o baletnicy wykonującej piruet.
Doba słoneczna i doba gwiazdowa.
Warto wiedzieć, że mamy dwa rodzaje doby:
- Doba słoneczna, którą zwykle mierzymy – czas między dwoma kolejnymi górowaniami Słońca.
- Doba gwiazdowa – nieco krótsza, mierzona względem odległych gwiazd.
Różnica wynika z ruchu Ziemi wokół Słońca.
Następstwa ruchu obrotowego Ziemi
Obrót Ziemi ma wiele konsekwencji.
Najważniejsze z nich to:
Dzień i Noc
To chyba najbardziej oczywista konsekwencja.
Gdy dana część Ziemi jest zwrócona w stronę Słońca, mamy tam dzień.
Gdy ta sama część Ziemi odwraca się od Słońca, następuje noc.
Wyobraź sobie latarkę, która świeci na globus. Oświetlona część globusa ma dzień, a zacieniona - noc.
Pozorny ruch Słońca i innych ciał niebieskich
Widzimy, jak Słońce "wschodzi" na wschodzie i "zachodzi" na zachodzie.
Ale to nie Słońce się porusza wokół Ziemi. To Ziemia się obraca!
To trochę tak, jakbyś siedział w pociągu. Widzisz drzewa za oknem, które wydają się poruszać, ale to ty się poruszasz w pociągu.
Podobnie jest z gwiazdami i Księżycem. One również wydają się krążyć wokół nas.
Spłaszczenie Ziemi na biegunach
Ruch obrotowy powoduje, że Ziemia nie jest idealną kulą.
Siła odśrodkowa, która powstaje podczas obrotu, "wypycha" materię na równiku.
Dlatego Ziemia jest lekko spłaszczona na biegunach, a rozszerzona na równiku. Nie jest to bardzo widoczne, ale mierzalne.
Siła Coriolisa
To trochę bardziej skomplikowane, ale bardzo ważne zjawisko.
Siła Coriolisa to siła pozorna, która działa na poruszające się obiekty na obracającej się Ziemi.
Powoduje ona odchylenie kierunku ruchu tych obiektów.
Na półkuli północnej odchylenie następuje w prawo, a na półkuli południowej w lewo.
Wyobraź sobie, że stoisz na karuzeli i próbujesz rzucić piłkę do kogoś, kto stoi po drugiej stronie.
Zanim piłka doleci, karuzela się obróci, więc piłka trafi obok osoby, do której celowałeś.
Podobnie działa siła Coriolisa.
Ma ona wpływ na:
- Kierunek wiatrów (np. pasaty)
- Prądy morskie
- Kierunek wirowania cyklonów i antycyklonów (na półkuli północnej cyklony wirują przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, a na południowej zgodnie z ruchem wskazówek zegara).
- Tor lotu samolotów i pocisków (dlatego piloci i wojsko muszą brać pod uwagę siłę Coriolisa).
Bez ruchu obrotowego Ziemi, pogoda byłaby zupełnie inna!
Pływy morskie
Chociaż pływy są głównie związane z grawitacyjnym oddziaływaniem Księżyca i Słońca, ruch obrotowy Ziemi wpływa na ich częstotliwość i wysokość.
Dzięki rotacji Ziemi, każdy punkt na powierzchni oceanu doświadcza przypływów i odpływów mniej więcej dwa razy na dobę.
Podsumowanie
Ruch obrotowy Ziemi jest fundamentalnym procesem, który kształtuje nasze życie.
Powoduje on dzień i noc, pozorny ruch ciał niebieskich, spłaszczenie Ziemi na biegunach, istnienie siły Coriolisa i wpływa na pływy morskie.
Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiesz to ważne zjawisko.
