Napisz Wzory Sumaryczne Soli O Podanych Nazwach Systematycznych

Written by Margaret Weigel
Updated at: 05 June 2025

Hej! Przygotowujesz się do sprawdzianu z chemii? Świetnie! Pomożemy Ci zrozumieć, jak pisać wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw systematycznych. Dasz radę! Zaczynamy?

Podstawy nazewnictwa soli

Nazwa systematyczna soli składa się z dwóch części: nazwy anionu (pochodzącej od kwasu) i nazwy kationu (pochodzącej od metalu). Brzmi skomplikowanie? Spokojnie, rozłożymy to na czynniki pierwsze.

Aniony – czyli to, co pochodzi od kwasów

Zacznijmy od anionów. Anion to jon o ładunku ujemnym. Pamiętaj, że nazwa anionu zależy od kwasu, z którego on powstał.

Kilka przykładów:

Kwas solny (HCl) daje anion chlorkowy (Cl^-)
Kwas siarkowy(VI) (H₂SO₄) daje anion siarczanowy(VI) (SO₄^2-)
Kwas siarkowy(IV) (H₂SO₃) daje anion siarczanowy(IV) (SO₃^2-)
Kwas azotowy(V) (HNO₃) daje anion azotanowy(V) (NO₃^-)
Kwas węglowy (H₂CO₃) daje anion węglanowy (CO₃^2-)
Kwas fosforowy(V) (H₃PO₄) daje anion fosforanowy(V) (PO₄^3-)

Zauważ, że w nazwach siarczanowy(VI), siarczanowy(IV), azotanowy(V) i fosforanowy(V) rzymskie cyfry w nawiasach oznaczają stopień utlenienia atomu centralnego (S, N lub P) w danym anionie. To bardzo ważne!

Kationy – czyli to, co pochodzi od metali

Teraz kationy. Kation to jon o ładunku dodatnim. Najczęściej są to metale.

Przykłady:

Sód (Na) daje kation sodu (Na⁺)
Potas (K) daje kation potasu (K⁺)
Magnez (Mg) daje kation magnezu (Mg²⁺)
Wapń (Ca) daje kation wapnia (Ca²⁺)
Żelazo (Fe) może dawać kation żelaza(II) (Fe²⁺) lub żelaza(III) (Fe³⁺)
Miedź (Cu) może dawać kation miedzi(I) (Cu⁺) lub miedzi(II) (Cu²⁺)

Podobnie jak w przypadku anionów, rzymskie cyfry w nawiasach (np. żelaza(II), miedzi(I)) oznaczają stopień utlenienia metalu. To kluczowe do poprawnego zapisu wzoru!

Piszemy wzory sumaryczne!

OK, teraz połączymy to wszystko w całość. Aby napisać wzór sumaryczny soli, musimy znać ładunki jonów (kationu i anionu) i dobrać ich liczbę tak, aby całkowity ładunek cząsteczki soli wynosił zero.

Krok 1: Zapisujemy symbol kationu i anionu z uwzględnieniem ich ładunków.

Krok 2: Dobieramy indeksy stechiometryczne (czyli te małe liczby na dole) tak, aby zrównoważyć ładunki.

Przykłady:

Chlorek sodu: Sód (Na⁺), chlorek (Cl^-). Potrzebujemy po jednym jonie każdego rodzaju, żeby ładunek był zerowy. Wzór: NaCl
Siarczan(VI) potasu: Potas (K⁺), siarczan(VI) (SO₄^2-). Potrzebujemy dwóch jonów potasu, żeby zrównoważyć ładunek -2 jonu siarczanowego(VI). Wzór: K₂SO₄
Azotan(V) magnezu: Magnez (Mg²⁺), azotan(V) (NO₃^-). Potrzebujemy dwóch jonów azotanowych(V), żeby zrównoważyć ładunek +2 jonu magnezu. Wzór: Mg(NO₃)₂. Pamiętaj o nawiasach, jeśli anion zawiera więcej niż jeden atom!
Fosforan(V) wapnia: Wapń (Ca²⁺), fosforan(V) (PO₄^3-). Potrzebujemy trzech jonów wapnia (3 * +2 = +6) i dwóch jonów fosforanowych(V) (2 * -3 = -6). Wzór: Ca₃(PO₄)₂
Chlorek żelaza(II): Żelazo(II) (Fe²⁺), chlorek (Cl^-). Potrzebujemy dwóch jonów chlorkowych. Wzór: FeCl₂
Siarczan(VI) żelaza(III): Żelazo(III) (Fe³⁺), siarczan(VI) (SO₄^2-). Potrzebujemy dwóch jonów żelaza(III) i trzech jonów siarczanowych(VI). Wzór: Fe₂(SO₄)₃

Kilka dodatkowych wskazówek

Pamiętaj o kilku ważnych rzeczach:

Sprawdzaj stopnie utlenienia! Rzymska cyfra w nazwie soli mówi o stopniu utlenienia metalu lub atomu centralnego w anionie.
Używaj nawiasów, gdy masz więcej niż jedną grupę atomów w anionie (np. (NO₃)₂).
Uprość wzór, jeśli jest to możliwe (np. Mg₂O₂ można uprościć do MgO).

Przykładowe zadania i rozwiązania

Spróbujmy rozwiązać kilka zadań:

Nazwa: Bromek miedzi(I) Rozwiązanie: Miedź(I) (Cu⁺), bromek (Br^-). Wzór: CuBr
Nazwa: Węglan glinu Rozwiązanie: Glin (Al³⁺), węglan (CO₃^2-). Wzór: Al₂(CO₃)₃
Nazwa: Siarczan(IV) sodu Rozwiązanie: Sód (Na⁺), siarczan(IV) (SO₃^2-). Wzór: Na₂SO₃