Czy kiedykolwiek przyjrzałeś się uważnie monecie lub medalu? Na pewno zauważyłeś różne napisy. Te napisy mają swoje miejsce. Zastanówmy się, gdzie dokładnie się znajdują i dlaczego.
Gdzie szukać napisów?
Napisy na monetach i medalach zazwyczaj umieszcza się w określonych miejscach. Są to awers i rewers, a także rant. Każde z tych miejsc ma swoje specyficzne zastosowanie i tradycję.
Awers
Awers, inaczej strona główna, to ta, którą zazwyczaj rozpoznajemy jako „twarz” monety. Często przedstawia głowę panującego władcy, symbol narodowy, herb państwa lub inną ważną figurę. Napisy na awersie zazwyczaj identyfikują emitenta (np. kraj, bank) lub osobę/symbol przedstawiony na monecie. Na przykład, na polskim złotówkowym awersie zobaczymy orła białego oraz napis "RZECZPOSPOLITA POLSKA". Jest to najważniejsza informacja o pochodzeniu monety. Ważne jest, aby awers był łatwo rozpoznawalny.
Rewers
Rewers, czyli strona odwrotna, często zawiera informacje o wartości nominalnej monety, rok emisji, a czasem dodatkowe motywy związane z danym krajem lub wydarzeniem. Na polskiej monecie złotówkowej na rewersie znajdziemy wartość "1 ZŁOTY" oraz elementy graficzne. Rewers uzupełnia informacje zawarte na awersie. Zazwyczaj jest równie ważny, jeśli nie ważniejszy, niż awers, zwłaszcza jeśli chodzi o informacje praktyczne, jak wartość monety.
Rant
Rant to brzeg monety lub medalu. Może być gładki, ząbkowany lub zawierać napisy. Napisy na rancie są często stosowane jako zabezpieczenie przed fałszerstwami. Trudniej jest podrobić monetę z napisem na rancie niż z gładkim. Ponadto, napisy na rancie mogą zawierać motto państwa, hasła okolicznościowe lub inne ważne informacje. Przykładem jest rant polskiej monety 5-złotowej, który jest ząbkowany. Niektóre monety mają na rancie powtarzający się napis, na przykład "NBP" (Narodowy Bank Polski).
Co mówią nam napisy?
Napisy na monetach i medalach pełnią kilka ważnych funkcji. Przede wszystkim, identyfikują emitenta, czyli instytucję lub kraj, który wydał monetę. Podają wartość nominalną, czyli ile warta jest dana moneta. Informują o roku emisji, co jest ważne dla kolekcjonerów. Często upamiętniają ważne wydarzenia historyczne, osoby lub miejsca. Dzięki nim możemy lepiej zrozumieć historię i kulturę danego kraju.
Wyobraź sobie, że znajdujesz starą monetę. Napis "AUGUSTUS REX" na awersie od razu mówi Ci, że moneta pochodzi z czasów panowania Augusta, prawdopodobnie z terenów Cesarstwa Rzymskiego. Napis "10 EURO" na rewersie nowszej monety informuje o jej wartości w strefie euro. Data na rewersie pozwala określić, kiedy moneta została wybita.
Język napisów
Język napisów na monetach i medalach zazwyczaj odpowiada językowi urzędowemu danego kraju. Jednak na monetach historycznych często spotykamy łacinę. Łacina była językiem uniwersalnym w Europie przez wiele wieków, dlatego wiele monet z przeszłości posiada łacińskie inskrypcje. Na przykład, napis "DEI GRATIA" (z łaski Bożej) był często używany na monetach europejskich monarchów. W dzisiejszych czasach, kraje Unii Europejskiej na swoich monetach euro umieszczają napisy w swoich językach narodowych.
Przykłady napisów
Spójrzmy na kilka konkretnych przykładów napisów na monetach i medalach. Na amerykańskiej monecie jednodolarowej zobaczymy napis "LIBERTY" (Wolność) na awersie oraz "IN GOD WE TRUST" (W Bogu ufamy) i "E PLURIBUS UNUM" (Z wielu jeden) na rewersie. Na polskiej monecie 2-złotowej widnieje napis "RZECZPOSPOLITA POLSKA" na awersie i "2 ZŁ" na rewersie. Napisy te dostarczają nam podstawowych informacji o monecie i jej pochodzeniu.
Medale okolicznościowe często posiadają bardziej rozbudowane napisy, które opisują wydarzenie lub osobę, której są poświęcone. Na przykład, medal upamiętniający Jana Pawła II może zawierać napis "JAN PAWEŁ II PAPIEŻ" oraz daty jego pontyfikatu. Napisy te przypominają nam o ważnych postaciach i wydarzeniach w historii.
Dlaczego to jest ważne?
Zrozumienie, gdzie umieszczane są napisy na monetach i medalach oraz co oznaczają, pozwala lepiej interpretować te przedmioty. Pomaga w identyfikacji monet i medalów, zrozumieniu ich historii i kontekstu kulturowego. Dla kolekcjonerów jest to kluczowa wiedza, ponieważ wartość monety często zależy od jej rzadkości, stanu zachowania i historii, którą opowiadają napisy.
Następnym razem, gdy weźmiesz do ręki monetę lub medal, przyjrzyj się uważnie napisom. Zastanów się, co oznaczają i jakie informacje przekazują. Może odkryjesz fascynującą historię! Napisy na monetach i medalach to nie tylko ozdoby, ale cenne źródło wiedzy o przeszłości i teraźniejszości.
