Hej! Gotowi na egzamin z międzynarodowych form ochrony przyrody w Polsce? Spokojnie, damy radę! Przygotowałem dla Was taki przewodnik, żeby wszystko było jasne i uporządkowane.
Rezerwaty Biosfery UNESCO
Zacznijmy od rezerwatów biosfery UNESCO. Co to takiego?
To obszary, które mają na celu ochronę bioróżnorodności, ale także promowanie zrównoważonego rozwoju. Mają one trzy główne funkcje:
- Ochrona (conservation)
- Rozwój (development)
- Wsparcie logistyczne (logistic support) – badania, monitoring, edukacja.
W Polsce mamy ich kilka. Ważne, żeby je znać:
- Rezerwat Biosfery "Białowieża"
- Rezerwat Biosfery "Karkonosze"
- Rezerwat Biosfery "Jezioro Łuknajno"
- Rezerwat Biosfery "Bory Tucholskie"
- Rezerwat Biosfery "Tatry"
- Rezerwat Biosfery "Wschodni Karpaty" (transgraniczny, Polska, Słowacja, Ukraina)
Charakterystyka Rezerwatów
Każdy rezerwat jest unikalny. Białowieża to oczywiście Puszcza Białowieska, ostatni naturalny las nizinny w Europie. Karkonosze to góry, a więc ochrona ekosystemów górskich. Jezioro Łuknajno to ważne miejsce dla ptactwa wodnego. Bory Tucholskie – lasy, torfowiska, jeziora. Tatry – wiadomo, wysokie góry i bogata flora i fauna wysokogórska. Wschodni Karpaty – obszar o dużej bioróżnorodności i ważny korytarz ekologiczny.
Pamiętajcie, że rezerwaty biosfery nie są tylko po to, żeby coś chronić "pod kloszem". Chodzi o to, żeby ludzie mogli żyć i pracować w harmonii z przyrodą. Dlatego ważny jest zrównoważony rozwój.
Obszary Ramsar
Kolejna ważna rzecz to Obszary Ramsar. Co to takiego?
To obszary wodno-błotne o międzynarodowym znaczeniu, chronione na mocy Konwencji Ramsarskiej. Konwencja ta dotyczy ochrony mokradeł. Mokradła są ważne, bo pełnią wiele funkcji:
- Retencjonują wodę (zapobiegają powodziom i suszom)
- Oczyszczają wodę
- Są siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym ptactwa wodnego
Przykłady obszarów Ramsar w Polsce:
- Słońsk
- Jezioro Łuknajno (tak, ten sam rezerwat biosfery!)
- Stawy Milickie
- Ujście Warty
- Bagna Biebrzańskie
- Delta Wisły
Zwróćcie uwagę na rozmieszczenie tych obszarów. Dużo jest ich w dolinach rzek i w pobliżu jezior.
Program Natura 2000
Teraz Natura 2000. To bardzo ważny program! Co to jest?
To sieć obszarów chronionych w Unii Europejskiej. Ma na celu ochronę zagrożonych gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych, które są ważne dla całej Europy. Natura 2000 opiera się na dwóch dyrektywach:
- Dyrektywa Ptasia (ochrona ptaków)
- Dyrektywa Siedliskowa (ochrona siedlisk i innych gatunków)
W ramach Natury 2000 wyróżniamy dwa rodzaje obszarów:
- Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) – chronią ptaki
- Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) – chronią siedliska i inne gatunki
Polska ma bardzo dużo obszarów Natura 2000. Praktycznie cały kraj jest pokryty tą siecią. Przykłady:
- Puszcza Białowieska (OSO i SOO)
- Dolina Biebrzy (OSO i SOO)
- Tatry (OSO i SOO)
- Dolina Dolnej Odry (OSO i SOO)
- Bory Tucholskie (OSO i SOO)
Ważne jest, żeby wiedzieć, że Natura 2000 nie zakazuje działalności gospodarczej na danym obszarze. Chodzi o to, żeby ta działalność była prowadzona w sposób zrównoważony i nie szkodziła chronionym gatunkom i siedliskom. Trzeba uzyskać odpowiednie zezwolenia i przestrzegać określonych zasad.
Światowe Dziedzictwo UNESCO
I na koniec, Światowe Dziedzictwo UNESCO. Co to takiego?
To obiekty (zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe) o wyjątkowej wartości dla całej ludzkości. Są one wpisywane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W Polsce mamy kilka takich obiektów przyrodniczych:
- Puszcza Białowieska (rozszerzona o tereny na Białorusi)
- Drewniane kościoły południowej Małopolski i Podkarpacia (element kulturowy, ale związany z tradycyjnym krajobrazem)
- Park Mużakowski (krajobraz kulturowy)
Wpis na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO to prestiż, ale też zobowiązanie do szczególnej ochrony danego obiektu.
Podsumowanie
To była krótka powtórka z międzynarodowych form ochrony przyrody w Polsce. Pamiętajcie o:
- Rezerwatach Biosfery UNESCO (ochrona, rozwój, wsparcie logistyczne)
- Obszarach Ramsar (ochrona mokradeł)
- Programie Natura 2000 (Dyrektywa Ptasia i Siedliskowa, OSO i SOO)
- Światowym Dziedzictwie UNESCO (obiekty o wyjątkowej wartości)
Powodzenia na egzaminie! Jestem pewien, że dacie radę! Pamiętajcie, żeby odpocząć przed egzaminem i się wyspać. Trzymam kciuki!
