Poznajmy Jamesa J. Gibsona. To psycholog.
Zajmował się percepcją wzrokową. Chciał zrozumieć, jak widzimy świat.
Tradycyjne podejście - jak to widzieli inni?
Wyobraź sobie aparat. Robi zdjęcie. Nasz mózg interpretuje to zdjęcie. Tak myśleli wcześniej.
Światło trafia do oka. Tworzy obraz na siatkówce. Mózg analizuje kształty i kolory.
Problem? To pasywne podejście. My, ludzie, nie jesteśmy aparatami.
Gibson i jego rewolucja
Gibson myślał inaczej. Mniej o "obrazie". Więcej o akcji i interakcji.
Widzimy po to, by działać. By chodzić, łapać, omijać. Percepcja to nie tylko odbiór.
Porównaj to do jazdy samochodem. Nie tylko widzisz drogę. Aktywnie kierujesz.
Dostosowujesz prędkość i tor jazdy. Reagujesz na przeszkody. Tak działa nasza percepcja!
Afordancje - czyli co oferuje nam świat
Kluczowy koncept Gibsona. Afordancje. Coś, co obiekt "oferuje" obserwatorowi.
Klamka aforuje otwieranie. Krzesło aforuje siedzenie. Schody aforują wchodzenie.
Pomyśl o drzwiach. Mają uchwyt? Pociągniesz. Mają płytkę? Pchniesz.
Nie musisz się zastanawiać. Widzisz i wiesz. To afordancja w akcji.
Przykład: Jabłko
Jabłko aforuje jedzenie. Ma kształt i rozmiar. Pasuje do dłoni.
Możesz je podnieść. Ugryźć. Przeżuć. To wszystko "mówi" ci jabłko.
Ekologia percepcji
Gibson wierzył w ekologiczną percepcję. Postrzegamy w kontekście.
Nie widzimy izolowanych elementów. Widzimy całe środowisko.
Porównaj to do lasu. Nie widzisz tylko drzew. Widzisz cały ekosystem.
Światło, cień, zapachy. Dźwięki zwierząt. Wszystko się łączy.
Informacje są wszędzie - optic flow
Gibson wprowadził pojęcie optic flow. To wzór ruchu w polu widzenia.
Wyobraź sobie, że jedziesz pociągiem. Krajobraz przesuwa się szybko.
Obiekty bliżej poruszają się szybciej. Te dalej – wolniej. To optic flow.
Optic flow daje nam informacje. O prędkości. O kierunku. O odległości.
Pomaga nam utrzymać równowagę. Unikać przeszkód. Nawigować w przestrzeni.
Percepcja bezpośrednia - bez pośredników
Gibson wierzył w percepcję bezpośrednią. Nie potrzebujemy interpretacji.
Informacje są "tam", w środowisku. Po prostu je "zbieramy".
To jak czytanie książki. Nie musisz rozszyfrowywać liter. Po prostu czytasz.
Twoje oczy odbierają informacje. Mózg je przetwarza. Ale nie dodaje niczego "od siebie".
Krytyka Gibsona
Oczywiście, Gibson miał krytyków. Nie wszyscy się zgadzali.
Niektórzy uważali, że upraszcza proces percepcji. Że umniejsza rolę mózgu.
Inni twierdzili, że percepcja bezpośrednia to zbyt radykalne podejście.
Jednak Gibson wywarł ogromny wpływ. Na psychologię. Na projektowanie. Na robotykę.
Dziedzictwo Gibsona
Gibson zmienił sposób myślenia o percepcji. Z pasywnego odbioru na aktywną interakcję.
Jego koncepcje są nadal aktualne. W projektowaniu interfejsów. W tworzeniu robotów.
Afordancje pomagają tworzyć intuicyjne produkty. Optic flow pomaga robotom nawigować.
Pamiętaj o Gibsonie. Następnym razem, gdy będziesz wędrować po lesie. Albo gotować obiad.
Zwróć uwagę na to, jak świat cię "zaprasza". Do działania. Do interakcji. Do życia.
