Hej! Gotowi na powtórkę z granic Polski w czasie II wojny światowej? Super! Zaczynamy. Pamiętajcie, damy radę!
Polska Przed Wojną: Granice i Terytorium
Na początek, zerknijmy na Polskę przed 1939 rokiem. Ważne, żeby znać punkt wyjścia.
II Rzeczpospolita (1918-1939) miała granice ustalone po I wojnie światowej i wojnach z sąsiadami. Pamiętajcie o Traktacie Wersalskim!
Granice wschodnie były sporne. Szczególnie z ZSRR. Ustalono je ostatecznie po wojnie polsko-bolszewickiej w 1921 roku. To pokój ryski.
Polska graniczyła z:
- Niemcami (III Rzesza)
- ZSRR
- Czechosłowacją (później Słowacją i Protektoratem Czech i Moraw)
- Litwą
- Łotwą (krótko)
- Rumunią
- Wolnym Miastem Gdańsk
Pamiętajcie, Wolne Miasto Gdańsk miało specjalny status. Było pod kontrolą Ligi Narodów.
Kluczowe Terytoria
Kilka regionów miało szczególne znaczenie. Zwróćcie na nie uwagę.
Górny Śląsk - ważny region przemysłowy. Część przyznano Polsce po plebiscycie i powstaniach śląskich.
Pomorze Gdańskie - zapewniało Polsce dostęp do morza. Niemcy bardzo chciały ten obszar.
Wileńszczyzna - sporny obszar z Litwą. Polska zajęła go w 1920 roku.
Agresja Niemiec i ZSRR: Utrata Terytorium
Wrzesień 1939 roku to początek tragedii. Agresja Niemiec i ZSRR zmieniła wszystko.
1 września 1939 roku - Niemcy atakują Polskę. Początek II wojny światowej.
17 września 1939 roku - ZSRR atakuje Polskę od wschodu. Spełnia się pakt Ribbentrop-Mołotow.
Pakt Ribbentrop-Mołotow - tajny protokół dzielił Europę Środkowo-Wschodnią na strefy wpływów Niemiec i ZSRR.
Polska zostaje podzielona. Niemcy anektują część terytorium. ZSRR zajmuje wschodnie tereny.
Aneksje i Okupacja
Niemcy tworzą nowe jednostki administracyjne na zajętych terenach Polski.
Generalne Gubernatorstwo - centralna część okupowanej Polski. Rządzona przez Niemców.
Ziemie wcielone do Rzeszy - Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Śląsk. Traktowane jako część Niemiec.
ZSRR włącza zajęte tereny do swoich republik. Białoruskiej i Ukraińskiej SRR.
Tysiące Polaków zostaje deportowanych na Syberię i do Kazachstanu. To deportacje na Sybir.
Granice w Czasie Wojny: Zmiany i Przesunięcia
W czasie wojny granice Polski ulegały ciągłym zmianom. Zależało to od sytuacji na froncie.
Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku, cała Polska znalazła się pod okupacją niemiecką.
Powstanie Armii Krajowej (AK) - polski ruch oporu. Walczono o odzyskanie niepodległości w przedwojennych granicach.
Powstanie Warszawskie (1944) - próba wyzwolenia Warszawy spod okupacji niemieckiej. Zakończyło się klęską.
Konferencje Wielkiej Trójki: Przyszłość Polski
Decyzje o przyszłych granicach Polski zapadały na konferencjach Wielkiej Trójki. To Teheran, Jałta i Poczdam.
Konferencja w Teheranie (1943) - pierwsze rozmowy o przesunięciu granic Polski na zachód.
Konferencja w Jałcie (1945) - potwierdzenie decyzji o przesunięciu granic. Polska traci Kresy Wschodnie.
Konferencja w Poczdamie (1945) - ostateczne ustalenie granic Polski. Przesunięcie na zachód kosztem Niemiec.
Polska po Wojnie: Nowe Granice
Po wojnie Polska miała zupełnie inne granice niż przed 1939 rokiem. To był efekt decyzji aliantów.
Polska utraciła Kresy Wschodnie. Wileńszczyzna, Wołyń, Galicja Wschodnia znalazły się w ZSRR.
Polska otrzymała Ziemie Odzyskane. Śląsk, Pomorze Zachodnie, Warmia i Mazury.
Granica zachodnia Polski została ustalona na linii Odry i Nysy Łużyckiej.
To spowodowało masowe przesiedlenia. Polaków z Kresów i Niemców z Ziem Odzyskanych.
Ustalenie Granic
Formalne uznanie granicy polsko-niemieckiej nastąpiło dopiero w 1990 roku. To Traktat graniczny między Polską a Niemcami.
Granica wschodnia pozostała niezmieniona. Po rozpadzie ZSRR Polska graniczy z Litwą, Białorusią i Ukrainą.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez trudny temat granic Polski w czasie II wojny światowej.
Kluczowe punkty:
- Polska przed 1939 rokiem: granice i sporne terytoria.
- Agresja Niemiec i ZSRR: utrata terytorium i podział Polski.
- Konferencje Wielkiej Trójki: decyzje o przyszłych granicach.
- Polska po wojnie: nowe granice i przesiedlenia.
Pamiętajcie o datach, nazwiskach i kluczowych pojęciach. Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Was!
