Witajcie, młodzi odkrywcy! Dziś wyruszamy w kosmiczną podróż, aby zrozumieć ruchy naszej planety, Ziemi. Przygotujcie się na wizualne przygody i proste wyjaśnienia!
Ruch Obrotowy Ziemi
Wyobraź sobie piłkę, która kręci się wokół własnej osi. To właśnie robi Ziemia! Ten ruch nazywamy ruchem obrotowym.
Ziemia potrzebuje około 24 godzin, żeby wykonać pełny obrót. To tak, jakbyś czekał jeden dzień, aż wskazówka zegara okrąży całą tarczę. Jeden obrót = jeden dzień i jedna noc!
Pomyśl o sobie jako o małym ludziku, który stoi na piłce (czyli na Ziemi). Kiedy Ziemia się obraca, raz jesteś zwrócony w stronę Słońca (dzień), a raz od niego (noc).
Linia oddzielająca dzień od nocy nazywa się terminatorem. To taka wirtualna kurtyna, która przesuwa się po Ziemi.
Co by było, gdyby Ziemia się nie obracała? Mielibyśmy jedną gigantyczną, ciągłą noc po jednej stronie i nieustający dzień po drugiej. Brrr...dobrze, że tak nie jest!
Następstwa Ruchu Obrotowego
Ruch obrotowy Ziemi powoduje wiele ważnych rzeczy. Jedną z nich jest występowanie dnia i nocy. O tym już wspominaliśmy!
Kolejną rzeczą jest pozorne wschody i zachody Słońca. Wydaje nam się, że to Słońce się porusza, ale to my, na Ziemi, wirujemy!
Wyobraź sobie karuzelę. Stoisz na niej i patrzysz na drzewo. Wydaje ci się, że to drzewo się porusza, a tak naprawdę to ty się kręcisz!
Spłaszczenie Ziemi na biegunach to też skutek ruchu obrotowego. Ziemia nie jest idealną kulą, jest trochę "spłaszczona" jak piłka lekko przygnieciona z góry i z dołu.
I na koniec – odchylenie ciał poruszających się po powierzchni Ziemi (siła Coriolisa). To trochę trudniejsze, ale wyobraź sobie, że strzelasz z łuku na karuzeli. Strzała nie poleci prosto, tylko skręci! Podobnie działa ta siła na wiatry i prądy morskie.
Ruch Obiegowy Ziemi
Oprócz kręcenia się wokół własnej osi, Ziemia krąży również wokół Słońca! Ten ruch nazywamy ruchem obiegowym.
Ziemia potrzebuje około 365 dni i 6 godzin, żeby okrążyć Słońce. To prawie cały rok! Te dodatkowe 6 godzin każdego roku sumują się, aż po czterech latach mamy dodatkowy dzień – 29 lutego! To rok przestępny!
Pomyśl o Słońcu jak o środku toru wyścigowego, a o Ziemi jak o samochodzie, który okrąża ten tor. Ta trasa, którą pokonuje Ziemia, nazywa się orbita. Ma ona kształt elipsy, czyli takiego lekko spłaszczonego koła.
Czy wiesz, że Ziemia nie zawsze jest w tej samej odległości od Słońca? Najbliżej jesteśmy w peryhelium (około 3 stycznia), a najdalej w aphelium (około 4 lipca).
To, że Ziemia ma oś nachyloną pod kątem 23,5 stopnia, ma OGROMNE znaczenie! To właśnie to nachylenie powoduje występowanie pór roku!
Następstwa Ruchu Obiegowego
Występowanie pór roku to najważniejszy skutek ruchu obiegowego i nachylenia osi Ziemi. Kiedy półkula północna jest nachylona w stronę Słońca, mamy lato! A kiedy jest odchylona, mamy zimę. Na półkuli południowej jest wtedy odwrotnie.
Wyobraź sobie, że trzymasz latarkę (Słońce) i świecisz na globus (Ziemię). Jeśli skierujesz latarkę prosto na półkulę północną, będzie tam jaśniej i cieplej – lato! Jeśli przechylisz globus, półkula północna dostanie mniej światła – zima!
Zmiana długości dnia i nocy w ciągu roku to też skutek ruchu obiegowego. Latem dni są dłuższe, a noce krótsze. Zimą jest odwrotnie.
Podróżując w stronę biegunów, różnice w długości dnia i nocy są jeszcze bardziej widoczne. Na biegunach mamy dzień polarny (kiedy Słońce nie zachodzi przez całą dobę) i noc polarną (kiedy Słońce nie wschodzi przez całą dobę).
Zmiana wysokości Słońca nad horyzontem to kolejna rzecz, którą zauważamy. Latem Słońce wznosi się wyżej, a zimą niżej.
Pamiętaj, że te dwa ruchy, obrotowy i obiegowy, działają razem! To dynamiczny taniec, który kształtuje nasz dzień, naszą noc, nasze pory roku i całe nasze życie na tej wspaniałej planecie, Ziemi!
