Dyktanda to sprawdziany ortograficzne. W klasie 7 obejmują one zasady pisowni, które już znacie, oraz nowe, bardziej skomplikowane zagadnienia. Nauka do dyktanda to powtórka i utrwalanie wiedzy.
Pisownia "nie" z różnymi częściami mowy
"Nie" piszemy łącznie z rzeczownikami. Przykłady: niepokój, nieszczęście, niewiedza. Pamiętaj, że w niektórych przypadkach "nie" z rzeczownikiem tworzy nowe słowo.
"Nie" z przymiotnikami piszemy łącznie. Na przykład: nieładny, niebieski, niesympatyczny. Wyjątkiem są sytuacje, gdy przymiotnik występuje w przeciwstawieniu. Wtedy piszemy oddzielnie, np. "On jest nie ładny, ale brzydki".
Z czasownikami "nie" piszemy oddzielnie. Na przykład: nie idę, nie rozumiem, nie chcę. To jedna z podstawowych zasad, którą trzeba pamiętać. Od tej reguły istnieją nieliczne wyjątki.
Z przysłówkami pochodzącymi od przymiotników, "nie" piszemy łącznie. Na przykład: niedobrze, niemiło, nielogicznie. Podobnie jak przy przymiotnikach, jeśli przysłówek jest w przeciwstawieniu, piszemy oddzielnie: "On mówi nie głośno, ale cicho".
Z pozostałymi przysłówkami "nie" piszemy oddzielnie. Na przykład: nie dziś, nie tutaj, nie zawsze. Zapamiętaj tę różnicę między przysłówkami.
Pisownia "rz" i "ż"
Po spółgłoskach "p", "b", "t", "d", "k", "g", "ch", "j", "w" piszemy "rz". Na przykład: patrzeć, brzeg, trzeba, drzewo, krzak, grzmot, chrzest, ujrzeć, wrzos. Sprawdź dokładnie pisownię po każdej spółgłosce.
"Rz" piszemy również, gdy wymienia się na "r" w innych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych. Na przykład: morze – morski, wierzyć – wiara, dworzec – dwór. Sprawdzaj, czy dane słowo wymienia się na "r".
"Ż" piszemy, gdy wymienia się na "g", "z", "s", "dz", "h" w innych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych. Na przykład: książka – księga, niżej – nisko, rażę – raz, droższy – drodzy, ważyć – wahać. Szukaj słów pokrewnych, aby sprawdzić pisownię.
Pisownia "ó" i "u"
"Ó" piszemy, gdy wymienia się na "o", "e", "a" w innych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych. Na przykład: stół – stoły, wóz – wozy, król – królewski. Pamiętaj o tej ważnej zasadzie.
"U" piszemy na początku wyrazów, np. ulica, upał, umysł. To prosta zasada, ale warto ją zapamiętać. Jest wiele słów, które zaczynają się na "u".
"U" piszemy również po spółgłoskach w zakończeniach wyrazów, takich jak "-unek", "-unka", "-uchna", "-usieńki". Przykłady: rysunek, opiekunka, staruchna, malusieńki. Zwróć uwagę na te charakterystyczne zakończenia.
Pisownia "ch" i "h"
"Ch" piszemy, gdy wymienia się na "sz" w innych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych. Na przykład: mucha – muszka, suchy – susza, cichy – cisza. Sprawdzaj, czy słowo wymienia się na "sz".
"H" piszemy w wyrazach, które w językach obcych pisane są z użyciem litery "h". Na przykład: historia, hotel, herbata. Zwracaj uwagę na pochodzenie słów.
"H" występuje również po spółgłosce "z". Na przykład: hazard, hejnał, harcerz. Zapamiętaj tę regułę.
Wielka litera
Wielką literą piszemy imiona i nazwiska. Na przykład: Jan Kowalski, Maria Skłodowska-Curie. Pamiętaj o tym przy pisaniu prac.
Wielką literą piszemy nazwy geograficzne. Na przykład: Polska, Warszawa, Wisła, Tatry. Zwracaj uwagę na nazwy miejsc.
Wielką literą piszemy nazwy świąt. Na przykład: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Dzień Niepodległości. Pamiętaj o tym przy pisaniu życzeń i zaproszeń.
Wielką literą piszemy tytuły książek, filmów i utworów muzycznych. Na przykład: "Pan Tadeusz", "Titanic", "Oda do radości". Umieść tytuły w cudzysłowie.
Interpunkcja
Przecinek stawiamy między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym. Na przykład: Poszedłem do sklepu, ale był zamknięty. Zwracaj uwagę na budowę zdania.
Przecinek stawiamy przed spójnikami: "ale", "lecz", "jednak", "więc", "zatem", "dlatego". Na przykład: Chciałem pójść do kina, ale nie miałem czasu. Zapamiętaj te spójniki.
Przecinek stawiamy, gdy w zdaniu występuje wtrącenie. Na przykład: Mój brat, jak wiesz, jest lekarzem. Oddziel wtrącenia przecinkami.
Kropkę stawiamy na końcu zdania oznajmującego. Wykrzyknik stawiamy na końcu zdania wykrzyknikowego. Pytajnik stawiamy na końcu zdania pytającego. Zwróć uwagę na rodzaj zdania.
Zakończenie
Przygotowanie do dyktanda w klasie 7 wymaga systematycznej nauki. Powtarzaj zasady ortograficzne. Wykonuj ćwiczenia. Czytaj książki i zwracaj uwagę na pisownię. Powodzenia!
