Hej! Gotowi na sprawdzian z "Człowiek i środowisko"? No to zaczynamy!
I. Ekosystemy i ich funkcjonowanie
A. Co to jest ekosystem?
Ekosystem to nic innego jak całość organizmów żywych (biocenoza) i środowiska nieożywionego (biotop), które wzajemnie na siebie oddziałują.
Pomyśl o lesie. Drzewa, zwierzęta, gleba, woda – wszystko to razem tworzy ekosystem.
B. Składniki ekosystemu
Mamy składniki biotyczne (żywe) i abiotyczne (nieożywione).
Biotyczne to rośliny (producenci), zwierzęta (konsumenci) i grzyby/bakterie (destruenci).
Abiotyczne to światło słoneczne, temperatura, woda, gleba i powietrze.
C. Łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne
Łańcuch pokarmowy to prosta sekwencja "kto kogo zjada". Na przykład: trawa -> konik polny -> żaba -> wąż.
Sieć troficzna jest bardziej skomplikowana. To zbiór połączonych łańcuchów pokarmowych. W przyrodzie zwierzęta rzadko jedzą tylko jeden rodzaj pokarmu.
D. Obieg materii i przepływ energii
Obieg materii to krążenie pierwiastków (np. węgla, azotu) w ekosystemie. Pamiętaj o udziale destruentów!
Przepływ energii jest jednokierunkowy. Energia słoneczna jest przekształcana przez rośliny w energię chemiczną, a potem przepływa przez kolejne poziomy troficzne. Część energii jest tracona w postaci ciepła.
II. Zanieczyszczenia środowiska
A. Rodzaje zanieczyszczeń
Mamy zanieczyszczenia powietrza (np. spaliny), wody (np. ścieki), gleby (np. pestycydy) i hałas.
B. Źródła zanieczyszczeń
Przemysł, transport, rolnictwo i gospodarstwa domowe są głównymi źródłami zanieczyszczeń.
C. Skutki zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia mogą powodować choroby, smog, kwaśne deszcze i efekt cieplarniany.
Efekt cieplarniany to zatrzymywanie ciepła w atmosferze przez gazy cieplarniane (np. dwutlenek węgla, metan).
D. Sposoby ochrony środowiska przed zanieczyszczeniami
Ograniczenie emisji, recykling, oczyszczalnie ścieków i odnawialne źródła energii (np. energia słoneczna, wiatrowa) to przykłady działań na rzecz ochrony środowiska.
III. Ochrona przyrody
A. Różnorodność biologiczna
Różnorodność biologiczna (biodiwersytet) to bogactwo gatunków roślin, zwierząt i mikroorganizmów na Ziemi.
B. Przyczyny utraty różnorodności biologicznej
Niszczenie siedlisk, zanieczyszczenia, zmiany klimatyczne i kłusownictwo to główne zagrożenia dla różnorodności biologicznej.
C. Formy ochrony przyrody w Polsce
Mamy parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000 i pomniki przyrody.
Park narodowy to obszar chroniony ze względu na swoje walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe.
Rezerwat przyrody to obszar chroniony ze względu na występowanie rzadkich lub zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.
D. Ochrona gatunkowa
Ochrona gatunkowa polega na ochronie rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt przed wyginięciem.
Tworzy się czerwone księgi i czerwone listy, które zawierają informacje o zagrożonych gatunkach.
IV. Zasoby naturalne
A. Rodzaje zasobów naturalnych
Mamy zasoby odnawialne (np. woda, powietrze, energia słoneczna) i zasoby nieodnawialne (np. ropa naftowa, węgiel kamienny, rudy metali).
B. Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
Oszczędzanie, recykling i wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii to przykłady racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi.
C. Zrównoważony rozwój
Zrównoważony rozwój to taki rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.
Podsumowanie:
Pamiętaj o:
- Ekosystemach i ich składnikach.
- Łańcuchach pokarmowych i sieciach troficznych.
- Zanieczyszczeniach środowiska i ich skutkach.
- Formach ochrony przyrody w Polsce.
- Zasobach naturalnych i racjonalnym gospodarowaniu nimi.
Powodzenia na sprawdzianie! Dasz radę!
