Witajcie, drodzy uczniowie! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z części zdania. Będziecie świetni!
Co to są części zdania?
Części zdania to elementy, z których zbudowane jest zdanie. Każda z nich pełni określoną rolę.
Podmiot
Podmiot (podmiot) to wykonawca czynności. Odpowiada na pytania: kto? co?
Na przykład: Kasia czyta książkę. Kto czyta? Kasia (podmiot).
Podmiot może być wyrażony rzeczownikiem, zaimkiem, a nawet bezokolicznikiem.
Podmiot gramatyczny to najprostsza forma, np. Mama gotuje obiad.
Podmiot logiczny występuje w zdaniach bezosobowych, np. Zabrakło mi czasu. Komu zabrakło? Mi (podmiot logiczny).
Podmiot domyślny nie jest wyrażony w zdaniu, ale wynika z kontekstu, np. Idę do kina. Kto idzie? Ja (podmiot domyślny).
Orzeczenie
Orzeczenie (orzeczenie) to czynność, którą wykonuje podmiot. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
Na przykład: Kasia czyta książkę. Co robi Kasia? Czyta (orzeczenie).
Orzeczenie najczęściej jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej.
Orzeczenie proste składa się z jednego czasownika, np. Pójdę do sklepu.
Orzeczenie złożone składa się z czasownika posiłkowego i bezokolicznika lub formy na -no, -to, np. Chcę iść do kina.
Przydawka
Przydawka (przydawka) określa rzeczownik. Odpowiada na pytania: jaki? która? czyj? ile? z czego?
Na przykład: Czerwony samochód jedzie. Jaki samochód? Czerwony (przydawka).
Przydawka może być wyrażona przymiotnikiem, liczebnikiem, zaimkiem lub rzeczownikiem.
Przydawka przymiotna jest wyrażona przymiotnikiem, np. Mądry uczeń.
Przydawka rzeczowna jest wyrażona rzeczownikiem, np. Okulary kolegi.
Przydawka dopełniaczowa jest wyrażona rzeczownikiem w dopełniaczu, np. Dom mojej babci.
Dopełnienie
Dopełnienie (dopełnienie) określa orzeczenie. Odpowiada na pytania przypadków zależnych (kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o kim? o czym?).
Na przykład: Kasia czyta książkę. Co czyta Kasia? Książkę (dopełnienie).
Dopełnienie najczęściej jest wyrażone rzeczownikiem, zaimkiem lub wyrażeniem przyimkowym.
Dopełnienie bliższe łączy się z orzeczeniem bez użycia przyimka, np. Jem jabłko.
Dopełnienie dalsze łączy się z orzeczeniem za pomocą przyimka, np. Myślę o wakacjach.
Okolicznik
Okolicznik (okolicznik) określa orzeczenie, opisując okoliczności wykonywania czynności. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? dlaczego? po co? w jakim celu? mimo co?
Na przykład: Kasia czyta książkę w pokoju. Gdzie czyta Kasia? W pokoju (okolicznik).
Okolicznik może być wyrażony przysłówkiem, wyrażeniem przyimkowym lub rzeczownikiem.
Okolicznik miejsca odpowiada na pytanie: gdzie?, np. Mieszkam w Warszawie.
Okolicznik czasu odpowiada na pytanie: kiedy?, np. Przyjadę jutro.
Okolicznik sposobu odpowiada na pytanie: jak?, np. Szybko biegnę.
Okolicznik przyczyny odpowiada na pytanie: dlaczego?, z jakiego powodu?, np. Płaczę z radości.
Okolicznik celu odpowiada na pytanie: po co?, w jakim celu?, np. Uczę się żeby zdać egzamin.
Okolicznik warunku odpowiada na pytanie: pod jakim warunkiem?, np. Pójdę, jeśli przestanie padać.
Okolicznik przyzwolenia odpowiada na pytanie: mimo co?, pomimo czego?, np. Poszedłem, mimo zmęczenia.
Wordwall i części zdania
Wordwall to świetne narzędzie do ćwiczeń! Możecie tam znaleźć interaktywne zadania na rozpoznawanie części zdania.
Szukajcie gier typu: dopasowywanie, quizy, krzyżówki. Dzięki temu nauka będzie przyjemniejsza!
Wykorzystajcie filtry, żeby znaleźć zadania dostosowane do klasy 5.
Pamiętajcie, że najważniejsza jest regularność. Nawet 15 minut dziennie wystarczy, żeby dobrze opanować materiał.
Podsumowanie
Podmiot - kto? co?
Orzeczenie - co robi? co się z nim dzieje?
Przydawka - jaki? która? czyj? ile? z czego?
Dopełnienie - odpowiada na pytania przypadków zależnych.
Okolicznik - jak? gdzie? kiedy? dlaczego? po co? w jakim celu? mimo co?
Pamiętajcie, że Wordwall to super pomocnik w nauce. Powodzenia na sprawdzianie! Jesteście wspaniali!
