Organizm to żywa istota, która wykazuje cechy życia. Może to być zarówno mała bakteria, jak i ogromny wieloryb.
Budowa organizmów
Wszystkie organizmy zbudowane są z komórek. Komórka to podstawowa jednostka życia.
Komórka
Możemy sobie wyobrazić komórkę jako mały pokój. W tym pokoju znajdują się różne przedmioty, które wykonują różne zadania. W komórce te "przedmioty" nazywamy organellami.
Komórki dzielą się na dwie główne kategorie: prokariotyczne i eukariotyczne.
Komórki prokariotyczne są proste i nie mają jądra komórkowego. Przykładem są bakterie.
Komórki eukariotyczne są bardziej złożone i posiadają jądro komórkowe. Rośliny, zwierzęta i grzyby zbudowane są z komórek eukariotycznych.
Tkanki, narządy i układy
Komórki tego samego rodzaju tworzą tkanki. Na przykład, tkanka mięśniowa umożliwia ruch.
Różne tkanki współpracują ze sobą, tworząc narządy. Serce jest narządem, który pompuje krew.
Kilka narządów współpracujących ze sobą tworzy układ narządów. Układ oddechowy, na przykład, składa się z płuc, tchawicy i innych narządów, które umożliwiają oddychanie.
Wszystkie układy narządów razem tworzą cały organizm.
Czynności życiowe
Wszystkie organizmy wykonują pewne podstawowe czynności życiowe. Te czynności są niezbędne do przetrwania.
Odżywianie
Odżywianie to pobieranie pokarmu i przetwarzanie go w energię. Organizmy dzielą się na autotrofy i heterotrofy.
Autotrofy, takie jak rośliny, same wytwarzają pokarm w procesie fotosyntezy. Używają do tego światła słonecznego, wody i dwutlenku węgla.
Heterotrofy, takie jak zwierzęta, muszą pobierać pokarm z zewnątrz. Zjadają inne organizmy.
Oddychanie
Oddychanie to proces, w którym organizmy pobierają tlen i wydalają dwutlenek węgla. Tlen jest potrzebny do uzyskania energii z pokarmu.
Rośliny również oddychają, ale w dzień, podczas fotosyntezy, pobierają więcej dwutlenku węgla niż wydalają.
Wydalanie
Wydalanie to usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. Zwierzęta wydalają mocz i kał.
Rośliny wydalają m.in. tlen (jako produkt uboczny fotosyntezy) oraz wodę przez aparaty szparkowe w liściach.
Ruch
Ruch to zmiana położenia ciała lub jego części. Zwierzęta poruszają się aktywnie, np. chodzą, biegają lub pływają.
Rośliny również się poruszają, ale bardzo powoli. Na przykład, pnącza owijają się wokół podpór.
Reagowanie na bodźce
Reagowanie na bodźce to zdolność organizmu do reagowania na zmiany w otoczeniu. Zwierzęta reagują na światło, dźwięk, dotyk i inne bodźce.
Rośliny reagują na światło, grawitację i inne bodźce. Na przykład, korzenie rosną w dół, a łodyga w górę.
Rozmnażanie
Rozmnażanie to powielanie się organizmów. Dzieli się na rozmnażanie płciowe i rozmnażanie bezpłciowe.
Rozmnażanie płciowe wymaga udziału dwóch osobników. Potomstwo dziedziczy cechy od obojga rodziców.
Rozmnażanie bezpłciowe wymaga udziału tylko jednego osobnika. Potomstwo jest identyczne z rodzicem. Bakterie rozmnażają się przez podział komórki, co jest przykładem rozmnażania bezpłciowego.
Wzrost i rozwój
Wzrost to zwiększanie masy i rozmiarów organizmu. Dziecko rośnie i staje się dorosłym.
Rozwój to zmiany zachodzące w organizmie w ciągu jego życia. Gąsienica przekształca się w motyla.
Podsumowanie
Organizm to żywa istota zbudowana z komórek, tkanek, narządów i układów narządów. Wykonuje on szereg czynności życiowych, takich jak odżywianie, oddychanie, wydalanie, ruch, reagowanie na bodźce, rozmnażanie, wzrost i rozwój. Wszystkie te czynności są niezbędne do przetrwania organizmu.
Zrozumienie budowy i funkcji organizmów jest kluczowe do poznania świata przyrody i zrozumienia procesów zachodzących w naszym ciele.
