Hej ósmoklasiści! Przygotowujecie się do sprawdzianu z ekologii? Super! Pomożemy Wam.
Co to jest ekologia?
Ekologia to nauka. Zajmuje się badaniem relacji. Relacji między organizmami. Relacji między organizmami a środowiskiem.
Pamiętajcie! Ekosystem to całość. Składa się z organizmów i środowiska.
Poziomy organizacji życia
Mamy różne poziomy. Od najmniejszego do największego.
1. Organizm. Pojedyncza istota żywa.
2. Populacja. Grupa osobników jednego gatunku. Żyją na określonym terenie.
3. Biocenoza. Zespół wszystkich populacji. Zamieszkują dany obszar.
4. Biotop. Nieożywione środowisko. Na przykład jezioro lub las.
5. Ekosystem. Biocenoza i biotop razem.
6. Biosfera. Wszystkie ekosystemy Ziemi.
Zapamiętajcie kolejność! Organizm -> Populacja -> Biocenoza -> Biotop -> Ekosystem -> Biosfera.
Czynniki ekologiczne
Wpływają na organizmy. Dzielimy je na dwie grupy.
Czynniki abiotyczne
To czynniki nieożywione. Na przykład:
- Temperatura
- Światło
- Woda
- Gleba
- Powietrze
Temperatura wpływa na procesy życiowe. Światło jest potrzebne do fotosyntezy. Woda jest niezbędna do życia. Gleba daje podłoże i składniki mineralne. Powietrze dostarcza tlen i dwutlenek węgla.
Czynniki biotyczne
To czynniki ożywione. Czyli relacje między organizmami.
- Konkurencja
- Drapieżnictwo
- Pasożytnictwo
- Symbioza
Konkurencja to walka o zasoby. Na przykład o pokarm lub terytorium. Drapieżnictwo to polowanie i zjadanie ofiary. Pasożytnictwo to życie na koszt innego organizmu. Symbioza to współpraca między organizmami. Z korzyścią dla obu stron (mutualizm) lub tylko dla jednej (komensalizm).
Piramida ekologiczna
Przedstawia przepływ energii. Pokazuje zależności troficzne. Na dole piramidy są producenci. Potem konsumenci I rzędu, II rzędu itd.
Producenci to rośliny. Wytwarzają pokarm w procesie fotosyntezy. Konsumenci to zwierzęta. Zjadają inne organizmy. Reducenci (destruenci) to bakterie i grzyby. Rozkładają martwą materię organiczną.
Pamiętajcie! Energia maleje w górę piramidy. Część energii jest tracona w postaci ciepła.
Obieg materii
Substancje krążą w ekosystemie. Na przykład węgiel, woda, azot.
Obieg węgla
Rośliny pobierają dwutlenek węgla. Wykorzystują go w fotosyntezie. Zwierzęta zjadają rośliny. Oddychają i wydalają dwutlenek węgla. Martwe organizmy są rozkładane przez destruentów. Uwalniają dwutlenek węgla do atmosfery.
Obieg wody
Woda paruje z powierzchni Ziemi. Tworzy chmury. Opada w postaci deszczu lub śniegu. Część wody wsiąka w glebę. Część spływa do rzek i jezior. Rośliny pobierają wodę z gleby. Zwierzęta piją wodę. Woda wraca do atmosfery w procesie transpiracji i oddychania.
Obieg azotu
Azot jest składnikiem białek. Rośliny pobierają azot z gleby. Zwierzęta zjadają rośliny. Azot wraca do gleby w postaci odchodów i martwych organizmów. Bakterie azotowe przekształcają azot atmosferyczny w formy przyswajalne dla roślin.
Ochrona środowiska
To bardzo ważne! Musimy dbać o naszą planetę.
Zanieczyszczenia
Szkodliwe substancje. Wprowadzane do środowiska przez człowieka.
- Zanieczyszczenie powietrza (smog, kwaśne deszcze)
- Zanieczyszczenie wody (ścieki, nawozy)
- Zanieczyszczenie gleby (pestycydy, metale ciężkie)
Ochrona przyrody
Działania na rzecz ochrony środowiska.
- Ograniczanie emisji zanieczyszczeń
- Recykling
- Oszczędzanie energii i wody
- Ochrona gatunków zagrożonych
- Tworzenie parków narodowych i rezerwatów
Każdy z nas może coś zrobić! Na przykład segregować śmieci. Oszczędzać wodę. Wybierać transport publiczny zamiast samochodu.
Podsumowanie
- Ekologia to nauka o relacjach między organizmami i środowiskiem.
- Ekosystem to biocenoza i biotop razem.
- Czynniki ekologiczne dzielimy na abiotyczne (nieożywione) i biotyczne (ożywione).
- Piramida ekologiczna przedstawia przepływ energii w ekosystemie.
- Obieg materii to krążenie substancji w ekosystemie.
- Ochrona środowiska jest bardzo ważna! Musimy dbać o naszą planetę.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteście świetni!
