Hej! Zastanawiasz się, ile tak naprawdę zarobisz, gdy na umowie o pracę widnieje kwota 10000 zł "na rękę"? To, co widzisz na umowie (kwota brutto), różni się od tego, co dostajesz do ręki (kwota netto). Spróbujmy to rozgryźć!
Czym jest brutto i netto?
Wyobraź sobie, że idziesz do sklepu kupić sobie np. wymarzone słuchawki. Cena na metce to cena brutto. Zawiera już podatek VAT. Cena netto to cena samych słuchawek, bez podatku. Podobnie jest z twoją wypłatą! Brutto to cała kwota, którą zarabiasz "na papierze", zanim zostaną od niej odjęte różne składki i podatki. Netto to to, co realnie dostajesz do ręki, czyli twoja "czysta" wypłata.
Brutto to po prostu twoje wynagrodzenie wraz ze wszystkimi kosztami pracodawcy. Netto to to, co zostaje po odjęciu tych kosztów. Pomyśl o tym jak o torcie. Tort brutto to cały tort. Tort netto to ten kawałek, który faktycznie zjadasz po tym, jak ktoś inny zjadł swoje.
Składniki, które "zjadają" kawałek twojej wypłaty
Zastanawiasz się, co takiego odciąga się od kwoty brutto, żeby otrzymać kwotę netto? Jest kilka elementów. Najważniejsze z nich to: składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe), składka na ubezpieczenie zdrowotne oraz podatek dochodowy. Omówmy je po kolei.
Ubezpieczenia społeczne
Ubezpieczenia społeczne to taki "fundusz", z którego w przyszłości będziesz otrzymywać emeryturę lub rentę, a w razie choroby – zasiłek. To trochę jak oszczędzanie na przyszłość, tylko że obowiązkowe. Dzielą się na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. Pracodawca płaci część tych składek, a część potrącana jest z twojego wynagrodzenia brutto.
Na przykład, część składki emerytalnej trafia na twoje konto w ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Ubezpieczenie rentowe zabezpiecza cię, gdybyś z powodu choroby lub wypadku nie mógł pracować. Ubezpieczenie chorobowe pozwala na otrzymywanie zasiłku chorobowego, gdy jesteś na zwolnieniu lekarskim.
Ubezpieczenie zdrowotne
Ubezpieczenie zdrowotne daje ci dostęp do bezpłatnej opieki medycznej. Dzięki niemu możesz pójść do lekarza, skorzystać z badań, czy w razie potrzeby być leczonym w szpitalu bez ponoszenia bezpośrednich kosztów. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa i również potrącana z twojego wynagrodzenia brutto.
To trochę jak płacenie "abonamentu" na zdrowie. Dzięki temu, gdy coś ci się stanie, nie musisz się martwić o koszty leczenia. Państwo, dzięki składkom, finansuje system opieki zdrowotnej.
Podatek dochodowy
Podatek dochodowy to kwota, którą oddajesz państwu od swoich zarobków. Państwo wykorzystuje te pieniądze na finansowanie różnych usług publicznych, takich jak edukacja, drogi, policja, czy wojsko. Wysokość podatku zależy od twoich dochodów i od tego, czy korzystasz z ulg podatkowych (np. ulgi dla młodych, czyli osób do 26 roku życia).
Podatek dochodowy jest obliczany na podstawie tzw. progu podatkowego. Oznacza to, że do pewnej kwoty dochodów płacisz podatek w niższej stawce, a powyżej tej kwoty – w wyższej. W Polsce mamy dwa progi podatkowe: 12% i 32%. Dla większości osób zarabiających 10000 zł brutto, będzie obowiązywać stawka 12%.
Jak obliczyć netto z 10000 zł brutto na umowie o pracę?
No dobrze, ale jak to wszystko przekłada się na konkretną kwotę? Załóżmy, że masz umowę o pracę i zarabiasz 10000 zł brutto. Aby obliczyć, ile dostaniesz "na rękę", musimy odjąć od tej kwoty wszystkie składki i podatek.
Krok 1: Składki na ubezpieczenia społeczne
Łącznie składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe) wynoszą około 13,71% wynagrodzenia brutto. W naszym przypadku to: 10000 zł * 0,1371 = 1371 zł.
Krok 2: Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% od podstawy wymiaru, którą jest wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne. Najpierw musimy odjąć od brutto składki społeczne: 10000 zł - 1371 zł = 8629 zł. Następnie obliczamy składkę zdrowotną: 8629 zł * 0,09 = 776,61 zł.
Krok 3: Podatek dochodowy
Podstawą do obliczenia podatku jest dochód, czyli wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne oraz o koszty uzyskania przychodu. Koszty uzyskania przychodu to zryczałtowana kwota, która przysługuje pracownikom i zmniejsza podstawę opodatkowania. Dla większości osób wynoszą one około 250 zł miesięcznie.
Obliczamy podstawę opodatkowania: 10000 zł - 1371 zł - 250 zł = 8379 zł. Zaokrąglamy tę kwotę do pełnych złotych: 8379 zł. Teraz możemy obliczyć podatek: 8379 zł * 0,12 (12% stawka podatku) = 1005,48 zł. Od tego podatku możemy odjąć kwotę zmniejszającą podatek, jeśli przysługuje (np. ulga podatkowa). Załóżmy, że w tym przypadku nie przysługuje żadna ulga. Należy jeszcze odjąć 7,75% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. 8629 * 0.0775 = 668,75.
Ostateczny podatek wynosi: 1005,48 - 668,75 = 336,73 zł.
Krok 4: Obliczenie wynagrodzenia netto
Teraz, gdy znamy wszystkie składki i podatek, możemy obliczyć wynagrodzenie netto: 10000 zł (brutto) - 1371 zł (ubezpieczenia społeczne) - 776,61 zł (ubezpieczenie zdrowotne) - 336,73 zł (podatek dochodowy) = 7515,66 zł.
Czyli, zarabiając 10000 zł brutto na umowie o pracę, realnie "na rękę" dostaniesz około 7515,66 zł. Pamiętaj, że to jest przybliżone wyliczenie. Ostateczna kwota może się różnić w zależności od indywidualnej sytuacji (np. posiadania ulg podatkowych).
Ulga dla młodych (PIT-0)
Jeśli masz mniej niż 26 lat, możesz skorzystać z ulgi dla młodych (tzw. PIT-0). Oznacza to, że do pewnej kwoty dochodów (w 2024 roku to 85 528 zł rocznie) nie zapłacisz podatku dochodowego! W takim przypadku, obliczenie wynagrodzenia netto będzie wyglądało inaczej.
W przypadku ulgi dla młodych, nie płacisz podatku dochodowego, więc kwota netto będzie wyższa. W naszym przykładzie, przy zarobkach 10000 zł brutto i korzystaniu z ulgi dla młodych, twoja wypłata "na rękę" wyniesie około: 10000 zł - 1371 zł (ubezpieczenia społeczne) - 776,61 zł (ubezpieczenie zdrowotne) = 7852,39 zł.
Czyli widzisz, że ulga dla młodych może znacząco zwiększyć twoje zarobki "na rękę"! Warto z niej skorzystać, jeśli spełniasz warunki.
Podsumowanie
Obliczanie wynagrodzenia netto z brutto może wydawać się skomplikowane, ale mam nadzieję, że teraz wszystko jest jasne. Pamiętaj, że brutto to kwota na umowie, a netto to to, co realnie dostajesz do ręki. Różnicę stanowią składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i podatek dochodowy. Korzystając z kalkulatorów online i wiedząc, jakie ulgi ci przysługują, możesz łatwo sprawdzić, ile naprawdę zarobisz!
