Wyobraź sobie Ziemię jako ogromną piłkę.
Ta piłka ma narysowane linie.
Niektóre biegną poziomo – to są równoleżniki.
Inne biegną pionowo – to są południki.
Równoleżniki – co to takiego?
Równoleżniki okrążają Ziemię jak pierścienie.
Najdłuższy z nich to równik. Dzieli on Ziemię na pół.
Inne równoleżniki są krótsze.
Im dalej od równika, tym krótsze.
Pomyśl o obręczach na beczce. Równik to największa obręcz, a te bliżej góry i dołu są mniejsze.
Stopień na równoleżniku – co to znaczy?
Równoleżniki są podzielone na stopnie.
Pełny okrąg (czyli cała długość równoleżnika) ma 360 stopni.
Jeden stopień to 1/360 część okręgu.
Chcemy wiedzieć, ile kilometrów ma jeden stopień na danym równoleżniku.
To zależy od tego, gdzie jesteśmy!
Dlaczego to zależy od położenia?
Długość jednego stopnia zmienia się w zależności od równoleżnika.
Na równiku jest najdłuższa. Potem maleje.
Wyobraź sobie, że idziesz po równiku jeden stopień. Przejdziesz spory kawałek.
Teraz wyobraź sobie, że idziesz jeden stopień blisko bieguna. Przejdziesz bardzo krótki kawałek.
To tak, jakbyś szedł po ogromnym torcie. Na środku kawałek tortu (jeden stopień) jest szerszy niż na brzegu.
Jak to obliczyć?
Długość jednego stopnia na danym równoleżniku można obliczyć.
Potrzebna jest długość równika (około 40 075 km).
Potrzebna jest szerokość geograficzna.
Szerokość geograficzna to kąt między równikiem a danym punktem na Ziemi.
Wzór wygląda tak: długość stopnia = długość stopnia na równiku * cos(szerokość geograficzna).
Gdzie długość stopnia na równiku to 40075 km / 360 ≈ 111.32 km.
Przykłady
Równik (0 stopni szerokości geograficznej):
Cos(0) = 1.
Długość jednego stopnia ≈ 111.32 km * 1 = 111.32 km.
Warszawa (około 52 stopnie szerokości geograficznej):
Cos(52) ≈ 0.6157.
Długość jednego stopnia ≈ 111.32 km * 0.6157 ≈ 68.5 km.
Koło podbiegunowe północne (około 66.5 stopnia szerokości geograficznej):
Cos(66.5) ≈ 0.3987.
Długość jednego stopnia ≈ 111.32 km * 0.3987 ≈ 44.4 km.
Podsumowanie
Jeden stopień na równoleżniku to różna odległość, zależna od szerokości geograficznej.
Na równiku to około 111.32 km.
Im dalej od równika, tym mniej.
Pamiętaj o tym, planując podróże lub analizując mapy!
Wyobraź sobie to jako zmniejszające się kawałki tortu. Im bliżej brzegu, tym mniejszy kawałek (stopień).
Dzięki temu wiesz, że jeden stopień w Warszawie jest krótszy niż jeden stopień na równiku.
To pomaga lepiej rozumieć mapy i odległości na Ziemi.
