Hej! Gotowi na sprawdzian z Ziem Polskich po Kongresie Wiedeńskim? Nie martwcie się, damy radę! Ten przewodnik pomoże Wam usystematyzować wiedzę i poczuć się pewniej.
Podział Ziem Polskich po Kongresie Wiedeńskim (1815)
Kongres Wiedeński to bardzo ważna data. Ustalono wtedy nowy porządek w Europie po epoce napoleońskiej. Dla nas, Polaków, najważniejszy jest podział naszych ziem.
Królestwo Polskie (Kongresówka)
Królestwo Polskie, zwane też Kongresówką, powstało pod berłem cara rosyjskiego. Aleksander I był królem Polski. Miało własną konstytucję, wojsko i sejm. Ale... realna władza była w rękach Rosji.
Konstytucja Królestwa Polskiego – niby nowoczesna, ale z czasem coraz bardziej ograniczana. Sejm – niby reprezentował Polaków, ale jego uprawnienia systematycznie zmniejszano.
Ważne postacie: Józef Zajączek (namiestnik Królestwa), Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki (minister skarbu).
Wielkie Księstwo Poznańskie
Wielkie Księstwo Poznańskie trafiło pod panowanie Prus. Początkowo dano Polakom pewną autonomię, ale szybko zaczęto germanizować te tereny.
Germanizacja – czyli narzucanie języka i kultury niemieckiej. Polacy byli dyskryminowani.
Rzeczpospolita Krakowska (Wolne Miasto Kraków)
Rzeczpospolita Krakowska, zwana też Wolnym Miastem Kraków, była teoretycznie niepodległa. Nadzorowana przez Rosję, Prusy i Austrię. Ośrodek polskiej kultury i myśli niepodległościowej.
Kraków stał się ważnym centrum edukacyjnym i kulturalnym. Działało tu wiele organizacji patriotycznych.
Ziemie Zabrane (Litwa, Białoruś, Ukraina)
Ziemie Zabrane to tereny dawnej Rzeczypospolitej, które wcielono bezpośrednio do Rosji. Tu sytuacja Polaków była najgorsza. Rusyfikacja i prześladowania.
Rusyfikacja – czyli narzucanie języka i kultury rosyjskiej. Polacy byli pozbawieni praw.
Powstania Narodowe
Niezadowolenie z sytuacji politycznej prowadziło do powstań.
Powstanie Listopadowe (1830-1831)
Powstanie Listopadowe wybuchło w Królestwie Polskim. Przyczyny: łamanie konstytucji, rusyfikacja, dążenie do niepodległości.
Ważne bitwy: Bitwa pod Olszynką Grochowską, Bitwa pod Ostrołęką.
Skutki: likwidacja konstytucji Królestwa Polskiego, represje wobec Polaków, emigracja.
Powstanie Krakowskie (1846)
Powstanie Krakowskie – krótkotrwałe powstanie w Rzeczpospolitej Krakowskiej. Szybko stłumione.
Rabacja Galicyjska – antyszlacheckie wystąpienie chłopów w Galicji, wykorzystane przez Austrię do stłumienia powstania.
Powstanie Styczniowe (1863-1864)
Powstanie Styczniowe – największe i najdłuższe powstanie. Objęło Królestwo Polskie, Litwę, Białoruś i Ukrainę.
Przyczyny: branka (pobór do wojska rosyjskiego), dążenie do niepodległości.
Skutki: represje, rusyfikacja, germanizacja, likwidacja autonomii Królestwa Polskiego. Ukaz uwłaszczeniowy - nadanie ziemi chłopom, by osłabić powstanie.
Ważne postacie: Romuald Traugutt (dyktator powstania).
Praca Organiczna
Po upadku powstań Polacy zrozumieli, że walka zbrojna nie przynosi efektów. Skupiono się na pracy organicznej i pracy u podstaw.
Praca organiczna – rozwój gospodarczy, nauki i kultury. Uważano, że silna gospodarka i wykształcone społeczeństwo to podstawa do odzyskania niepodległości.
Praca u podstaw – edukacja i uświadamianie najuboższych warstw społeczeństwa. Podnoszenie poziomu życia chłopów i robotników.
Ważne postacie: Hipolit Cegielski (działacz gospodarczy), Stanisław Staszic (działacz oświatowy).
Kultura i Nauka
Mimo trudnej sytuacji politycznej, polska kultura i nauka rozwijały się.
Romantyzm – dominujący prąd umysłowy. Literatura, muzyka, malarstwo – wszystko przesiąknięte patriotyzmem.
Ważni twórcy: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Fryderyk Chopin.
Podsumowanie
To była długa podróż przez Ziemie Polskie po Kongresie Wiedeńskim! Pamiętajcie o kilku kluczowych sprawach:
- Podział Ziem Polskich: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Rzeczpospolita Krakowska, Ziemie Zabrane.
- Powstania Narodowe: Listopadowe, Krakowskie, Styczniowe – przyczyny, przebieg, skutki.
- Praca Organiczna: Rozwój gospodarczy i edukacja jako alternatywa dla walki zbrojnej.
- Kultura i Nauka: Romantyzm i jego wpływ na polską tożsamość.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętajcie, że wiedza to potęga!
