Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku, mapa Europy uległa znaczącym zmianom. Dotyczyło to również ziem polskich. Rozbiory Polski, które miały miejsce w XVIII wieku, doprowadziły do zniknięcia państwa polskiego z mapy. Kongres Wiedeński miał ustalić nowy porządek po epoce napoleońskiej, a kwestia ziem polskich była jedną z ważniejszych spraw.
Podział Ziem Polskich
Kongres Wiedeński formalnie potwierdził podział ziem polskich. Nie doszło do odtworzenia niepodległej Polski w granicach sprzed rozbiorów. Zamiast tego, ziemie polskie zostały podzielone pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. Każde z tych państw dążyło do umocnienia swojej pozycji i kontroli nad polskim terytorium. To spowodowało liczne konflikty i dążenia Polaków do odzyskania niepodległości.
Królestwo Polskie (Kongresowe)
Największa część ziem polskich przypadła Rosji. Utworzono tzw. Królestwo Polskie, zwane też Kongresowym, połączone unią personalną z Rosją. Oznaczało to, że car rosyjski był jednocześnie królem polskim. Królestwo Polskie posiadało własną konstytucję, armię, sejm i administrację, co dawało pewną autonomię. Niestety, autonomia ta była stopniowo ograniczana przez Rosję.
Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 roku była uważana za jedną z najbardziej liberalnych w Europie w tamtym czasie. Gwarantowała wolność osobistą, wolność wyznania, wolność słowa i druku, a także równość wobec prawa. Jednak car Aleksander I, a później Mikołaj I, systematycznie łamali postanowienia konstytucji, co prowadziło do narastającego niezadowolenia Polaków.
Wielkie Księstwo Poznańskie
Prusy otrzymały Wielkie Księstwo Poznańskie. Początkowo Prusy obiecywały Polakom autonomię i prawa, ale szybko zaczęły realizować politykę germanizacyjną. Polacy byli dyskryminowani w dostępie do urzędów i edukacji. Niemiecki język i kultura były promowane, a polska kultura i język tępione. To prowadziło do oporu i powstawania polskich organizacji patriotycznych.
Polityka germanizacyjna polegała na systematycznym ograniczaniu roli języka polskiego w życiu publicznym i w edukacji. Osiedlano niemieckich kolonistów na ziemiach polskich, co miało zmienić strukturę narodowościową Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Polacy odpowiadali na to zakładaniem tajnych organizacji i działalnością konspiracyjną.
Rzeczpospolita Krakowska (Wolne Miasto Kraków)
Austria kontrolowała Wolne Miasto Kraków, czyli Rzeczpospolitą Krakowską. Był to mały, autonomiczny obszar. Kraków miał być neutralny i niezależny, ale w praktyce był pod wpływem Austrii. Rzeczpospolita Krakowska stała się ważnym ośrodkiem polskiej kultury i nauki. Działał tam Uniwersytet Jagielloński. Stał się też miejscem schronienia dla działaczy niepodległościowych z innych zaborów.
Autonomia Rzeczypospolitej Krakowskiej została ostatecznie zlikwidowana w 1846 roku. Po powstaniu krakowskim, Austria zaanektowała Kraków i włączyła go do Galicji. To był kolejny cios dla polskich aspiracji niepodległościowych i symbol końca pewnego etapu w historii ziem polskich.
Galicja
Austria posiadała również Galicję. Początkowo polityka Austrii wobec Polaków w Galicji była represyjna. Z czasem jednak, w drugiej połowie XIX wieku, Galicja uzyskała pewną autonomię. Stała się ważnym ośrodkiem polskiej kultury i polityki. Działały tam liczne organizacje polityczne i kulturalne. Lwów był ważnym centrum życia intelektualnego.
Autonomia Galicji umożliwiła rozwój polskiej kultury i edukacji. Polacy mogli zajmować wysokie stanowiska w administracji i sądownictwie. Galicja stała się swego rodzaju "polskim Piemontem", czyli miejscem, skąd mogły rozprzestrzeniać się idee niepodległościowe na inne zabory.
Skutki Kongresu Wiedeńskiego dla Ziem Polskich
Kongres Wiedeński utrwalił podział ziem polskich. Uniemożliwił odzyskanie niepodległości. Zamiast tego, Polacy zostali poddani władzy trzech zaborców. To spowodowało nasilenie dążeń niepodległościowych i liczne powstania. Powstanie listopadowe (1830-1831) i powstanie styczniowe (1863-1864) były tego przykładem. Mimo braku sukcesu militarnego, powstania umacniały polską tożsamość narodową.
Podział ziem polskich miał również wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny. Każdy z zaborców prowadził inną politykę gospodarczą i społeczną. To doprowadziło do różnic w rozwoju poszczególnych regionów. Mimo to, Polacy starali się rozwijać swoją kulturę i gospodarkę. Tworzyli organizacje społeczne i gospodarcze. Działały one na rzecz poprawy warunków życia Polaków.
Kongres Wiedeński miał dalekosiężne skutki dla ziem polskich. Utrwalił podział i zapoczątkował okres intensywnej walki o niepodległość. Pomimo trudności, Polacy zachowali swoją tożsamość narodową. Przetrwali okres zaborów. Dążyli do odzyskania niepodległego państwa. Ich wysiłki zostały uwieńczone sukcesem w 1918 roku, po zakończeniu I wojny światowej.
