Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to powszechny problem zdrowotny. Dotyczy nerwu pośrodkowego w nadgarstku. Powoduje ból, drętwienie i osłabienie dłoni i palców. Ważne jest zrozumienie, czym jest ta choroba.
Czym właściwie jest ZCN? To stan, w którym nerw pośrodkowy zostaje uciśnięty w kanale nadgarstka. Kanał nadgarstka to wąska przestrzeń w nadgarstku. Przez nią przebiega nerw pośrodkowy i ścięgna mięśni zginaczy palców. Uciśnięcie nerwu powoduje objawy charakterystyczne dla ZCN.
Przyczyny Zespołu Cieśni Nadgarstka
Przyczyny ZCN są różnorodne. Często jest to kombinacja kilku czynników. Powtarzające się ruchy nadgarstka to jedna z głównych przyczyn. Wykonywanie tych samych czynności przez długi czas obciąża nadgarstek. Inne czynniki to urazy nadgarstka, choroby reumatoidalne i cukrzyca. Czasami przyczyna pozostaje nieznana.
Choroba zawodowa to choroba, która została spowodowana czynnikami związanymi z wykonywaną pracą. ZCN może być uznany za chorobę zawodową. Szczególnie u osób wykonujących powtarzalne ruchy nadgarstka. Przykładem są pracownicy biurowi piszący na klawiaturze, pracownicy linii produkcyjnych, czy osoby pracujące przy montażu. Praca z wibracjami, jak np. używanie młota pneumatycznego, także zwiększa ryzyko.
Czynniki ryzyka zawodowego
Wiele zawodów wiąże się z podwyższonym ryzykiem ZCN. Praca przy komputerze przez wiele godzin dziennie to przykład. Powtarzalne ruchy myszką i klawiaturą obciążają nadgarstek. Praca na linii produkcyjnej, wymagająca precyzyjnych, powtarzających się ruchów, również stanowi zagrożenie. Stolarze, mechanicy samochodowi i kucharze również są narażeni. Czynniki takie jak wibracje narzędzi i wymuszona pozycja ciała dodatkowo zwiększają ryzyko.
Objawy Zespołu Cieśni Nadgarstka
Objawy ZCN są dość charakterystyczne. Najczęstsze to drętwienie i mrowienie palców, szczególnie kciuka, palca wskazującego i środkowego. Ból nadgarstka, który może promieniować do przedramienia, to kolejny objaw. Osłabienie siły chwytu, utrudniające wykonywanie precyzyjnych czynności, też jest częste. Objawy nasilają się zwykle w nocy. Mogą budzić ze snu.
W zaawansowanych przypadkach może dojść do zaniku mięśni kłębu kciuka. Oznacza to, że mięśnie u podstawy kciuka stają się słabsze i mniejsze. To poważny objaw, który wymaga interwencji lekarza. Zignorowanie objawów może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu.
Diagnostyka Zespołu Cieśni Nadgarstka
Rozpoznanie ZCN zaczyna się od wywiadu i badania fizykalnego. Lekarz zapyta o objawy i czynniki ryzyka. Wykona testy prowokacyjne, takie jak test Phalena i Tinela. Test Phalena polega na zgięciu nadgarstków na minutę. Test Tinela to opukiwanie nerwu pośrodkowego w nadgarstku. Oba testy mają na celu wywołanie objawów ZCN.
Badanie przewodnictwa nerwowego (ENG) jest często wykonywane w celu potwierdzenia diagnozy. Badanie to mierzy prędkość przewodzenia impulsów nerwowych przez nerw pośrodkowy. Spowolnione przewodnictwo wskazuje na ucisk nerwu. Czasami wykonuje się również elektromiografię (EMG). Badanie to ocenia aktywność elektryczną mięśni. Pomaga ocenić stopień uszkodzenia nerwu.
Leczenie Zespołu Cieśni Nadgarstka
Leczenie ZCN zależy od stopnia nasilenia objawów. W łagodnych przypadkach wystarczające mogą być metody zachowawcze. Należą do nich: unikanie czynności nasilających objawy, stosowanie ortezy na nadgarstek (szyny), leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Fizjoterapia może pomóc w poprawie ruchomości nadgarstka i wzmocnieniu mięśni.
W cięższych przypadkach lub gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczna może być operacja. Operacja polega na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka. Uwalnia to nerw pośrodkowy od ucisku. Operację można wykonać metodą otwartą lub endoskopową. Wybór metody zależy od preferencji lekarza i pacjenta.
Prewencja Zespołu Cieśni Nadgarstka
Zapobieganie ZCN, szczególnie jako chorobie zawodowej, jest bardzo ważne. Ergonomia pracy odgrywa kluczową rolę. Należy dbać o prawidłową pozycję ciała podczas pracy. Ustawienie monitora, klawiatury i myszki powinno być optymalne. Robienie regularnych przerw w pracy jest niezbędne. Pozwala na rozciągnięcie i odpoczynek nadgarstków.
Wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie nadgarstka i przedramienia jest bardzo pomocne. Ważne jest unikanie powtarzalnych ruchów nadgarstka przez długi czas. Stosowanie odpowiednich narzędzi, które redukują wibracje, także zmniejsza ryzyko. Edukacja pracowników na temat ZCN i sposobów zapobiegania jest kluczowa.
Jeśli podejrzewasz u siebie ZCN, skonsultuj się z lekarzem. Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym konsekwencjom. Pamiętaj, że zdrowie Twoich nadgarstków jest ważne dla Twojej sprawności i komfortu życia. Szczególnie, gdy Twoja praca naraża Cię na ryzyko rozwoju ZCN.
