Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z zdań złożonych? Super! Razem damy radę. Skupimy się na zdaniach złożonych współrzędnie i podrzędnie. No i nauczymy się je rysować!
Zdania Złożone: Krótki Wstęp
Zdanie złożone to takie, które składa się z dwóch lub więcej zdań prostych. Te zdania proste są połączone ze sobą. To połączenie tworzy nową całość.
Mamy dwa główne typy zdań złożonych: współrzędne i podrzędne.
Zdania Złożone Współrzędnie
Zdania złożone współrzędnie to takie, w których żadna część nie jest ważniejsza od drugiej. Można powiedzieć, że są na równi.
Typy Zdań Złożonych Współrzędnie
Wyróżniamy kilka typów. Każdy łączy zdania w inny sposób.
1. Zdania łączne:
Używamy spójników takich jak: i, oraz, a także, jak również.
Przykład: Czytam książkę i słucham muzyki.
2. Zdania rozłączne:
Używamy spójników takich jak: albo, lub, bądź.
Przykład: Pójdę do kina albo zostanę w domu.
3. Zdania przeciwstawne:
Używamy spójników takich jak: ale, lecz, natomiast, zaś.
Przykład: Chciałem pójść na spacer, ale pada deszcz.
4. Zdania wynikowe:
Używamy spójników takich jak: więc, zatem, dlatego.
Przykład: Jestem zmęczony, więc idę spać.
Zdania Złożone Podrzędnie
Zdania złożone podrzędnie to takie, w których jedno zdanie jest nadrzędne, a drugie (lub więcej) jest podrzędne. Zdanie podrzędne zależy od nadrzędnego.
Typy Zdań Złożonych Podrzędnie
Tutaj mamy więcej typów. Zdanie podrzędne pełni rolę części zdania w zdaniu nadrzędnym.
1. Zdania podmiotowe:
Odpowiadają na pytanie: kto? co?
Przykład: Wiadomo, że jutro będzie padać. (Co wiadomo?)
2. Zdania orzecznikowe:
Odpowiadają na pytanie: kim jest? czym jest?
Przykład: Ona jest taka, jak ją zapamiętałem. (Jaka ona jest?)
3. Zdania dopełnieniowe:
Odpowiadają na pytania przypadków zależnych (kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym?).
Przykład: Myślę, że masz rację. (Myślę co?)
4. Zdania przydawkowe:
Odpowiadają na pytanie: jaki? która? które?
Przykład: Lubię książki, które mają szczęśliwe zakończenie. (Jakie książki lubię?)
5. Zdania okolicznikowe:
Tutaj mamy najwięcej podtypów:
- Zdania okolicznikowe czasu: kiedy? jak długo? (Przykład: Poszedłem spać, gdy skończyłem czytać.)
- Zdania okolicznikowe miejsca: gdzie? dokąd? skąd? (Przykład: Pójdę, gdzie tylko zechcesz.)
- Zdania okolicznikowe sposobu: jak? w jaki sposób? (Przykład: Zrobiłem to, jak mnie nauczyłeś.)
- Zdania okolicznikowe przyczyny: dlaczego? z jakiej przyczyny? (Przykład: Nie poszedłem do szkoły, bo byłem chory.)
- Zdania okolicznikowe celu: po co? w jakim celu? (Przykład: Uczę się pilnie, żeby zdać egzamin.)
- Zdania okolicznikowe warunku: pod jakim warunkiem? (Przykład: Pójdę z tobą, jeśli mnie zaprosisz.)
- Zdania okolicznikowe przyzwolenia: mimo co? pomimo czego? (Przykład: Poszedłem na spacer, chociaż padał deszcz.)
Wykresy Zdań Złożonych
Rysowanie wykresów pomaga zrozumieć strukturę zdania.
Zdania Złożone Współrzędnie: Wykres
Rysujemy poziome kreski dla każdego zdania. Łączymy je spójnikiem umieszczonym nad kreską łączącą.
Przykład: Czytam książkę i słucham muzyki.
[Czytam książkę] ---- i ---- [Słucham muzyki]
Zdania Złożone Podrzędnie: Wykres
Zdanie nadrzędne rysujemy na górze. Zdanie podrzędne rysujemy poniżej, połączone linią łamaną z częścią zdania nadrzędnego, którą określa.
Przykład: Wiadomo, że jutro będzie padać.
[Wiadomo]
|
że
|
[jutro będzie padać]
Dla zdań okolicznikowych warto zaznaczyć rodzaj okolicznika (np. czasu, miejsca).
Przykład: Poszedłem spać, gdy skończyłem czytać.
[Poszedłem spać]
| (czasu)
gdy
|
[skończyłem czytać]
Kilka Wskazówek na Koniec
- Zawsze szukaj spójników! One dużo mówią o typie zdania.
- Zastanów się, czy jedno zdanie wynika z drugiego, czy są "na równi".
- Ćwicz rysowanie wykresów. To naprawdę pomaga!
Dasz radę! Pamiętaj, żeby spokojnie przeanalizować każde zdanie. Powodzenia na egzaminie!
Podsumowanie
Zdania złożone dzielimy na współrzędne (łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe) i podrzędne (podmiotowe, orzecznikowe, dopełnieniowe, przydawkowe, okolicznikowe – czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu, warunku, przyzwolenia). Wykresy ułatwiają zrozumienie struktury zdania.
