Hej! Przygotujmy się razem do egzaminu z zdań złożonych! Będzie dobrze!
Zdania Złożone: Wprowadzenie
Zacznijmy od podstaw. Pamiętaj, że zdanie złożone ma więcej niż jedno orzeczenie.
Czyli więcej niż jeden czasownik w formie osobowej.
Zdania Złożone Współrzędnie
Tu mamy zdania, które są równorzędne. Żadne nie jest ważniejsze od drugiego.
Spójrzmy na typy zdań współrzędnych.
Typy Zdań Współrzędnych
Łączne: Dodają informacje. Używamy spójników: i, oraz, a, także, jak również.
Przykład: Uczę się polskiego, i bardzo mi się to podoba.
Rozłączne: Wybieramy jedną opcję. Używamy spójników: albo, lub, bądź, czy.
Przykład: Pójdę do kina, albo zostanę w domu.
Przeciwstawne: Mamy kontrast. Używamy spójników: ale, lecz, jednak, natomiast.
Przykład: Chciałem pojechać na wakacje, ale nie miałem pieniędzy.
Wynikowe: Jedno zdanie wynika z drugiego. Używamy spójników: więc, zatem, dlatego.
Przykład: Byłem zmęczony, więc poszedłem spać.
Zdania Złożone Podrzędnie
Tu mamy zależność. Jedno zdanie (podrzędne) zależy od drugiego (nadrzędnego).
Zdanie podrzędne pełni funkcję składniową w zdaniu nadrzędnym.
Typy Zdań Podrzędnych
Podmiotowe: Pełni funkcję podmiotu. Odpowiada na pytanie: kto? co?
Przykład: Wiadomo, że Janek zdał egzamin. ("Że Janek zdał egzamin" to podmiot).
Orzecznikowe: Pełni funkcję orzecznika. Odpowiada na pytanie: kim jest? czym jest?
Przykład: On jest taki, jaki ja go pamiętam. ("Jaki ja go pamiętam" to orzecznik).
Dopełnieniowe: Pełni funkcję dopełnienia. Odpowiada na pytania przypadków zależnych (kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym?).
Przykład: Powiedziałem, że przyjdę. ("Że przyjdę" to dopełnienie).
Przydawkowe: Pełni funkcję przydawki. Określa rzeczownik. Odpowiada na pytanie: jaki? który? czyj? ile? czego? z czego?
Przykład: Kupiłem książkę, która jest bardzo ciekawa. ("Która jest bardzo ciekawa" to przydawka).
Okolicznikowe: Określa okoliczności czynności. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? dlaczego? po co? w jakim celu? mimo co? pod jakim warunkiem?
Mamy różne rodzaje zdań okolicznikowych:
- Miejsca: Tam, gdzie jest las, rosną grzyby.
- Czasu: Kiedy skończę pracę, pójdę na spacer.
- Sposobu: Zrobię to tak, jak mi pokazałeś.
- Przyczyny: Nie poszedłem do szkoły, bo byłem chory.
- Celu: Uczę się, żeby zdać egzamin.
- Warunku: Jeśli będę miał czas, to ci pomogę.
- Przyzwolenia: Chociaż pada deszcz, idę na spacer.
Ćwiczenia: Spójrzmy na Przykłady
Spróbujmy rozpoznać rodzaje zdań w przykładach.
Przykład 1: Uczę się pilnie, więc zdam egzamin.
To zdanie złożone współrzędnie wynikowe. Spójnik "więc" wskazuje na wynik.
Przykład 2: Wiem, że to trudne.
To zdanie złożone podrzędnie dopełnieniowe. Zdanie "że to trudne" pełni funkcję dopełnienia.
Przykład 3: Pójdę tam, gdzie mnie zaprosisz.
To zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe miejsca. Zdanie "gdzie mnie zaprosisz" określa miejsce.
Przykład 4: Chcę ci pomóc, ale nie mam czasu.
To zdanie złożone współrzędnie przeciwstawne. Spójnik "ale" wskazuje na przeciwieństwo.
Przykład 5: Ten film, który widziałem wczoraj, był świetny.
To zdanie złożone podrzędnie przydawkowe. Zdanie "który widziałem wczoraj" określa rzeczownik "film".
Wskazówki na Egzamin
Czytaj uważnie! Zrozum kontekst zdania.
Szukaj spójników! One wskazują na typ połączenia.
Zadaj pytania! Pomogą określić funkcję zdania podrzędnego.
Nie stresuj się! Dasz radę!
Podsumowanie
Zdania złożone współrzędnie: równorzędne zdania, połączone spójnikami (łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe).
Zdania złożone podrzędnie: jedno zdanie zależy od drugiego (podmiotowe, orzecznikowe, dopełnieniowe, przydawkowe, okolicznikowe).
Pamiętaj o spójnikach i pytaniach pomocniczych!
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie!
