Hej czwartoklasisto! Gotowi na przygodę ze zdaniami i równoważnikami zdań?
Pomyśl o zdaniach jak o puzzlach. Każdy element ma swoje miejsce.
Czym jest Zdanie?
Zdanie to taka wypowiedź, która coś komunikuje. Musi mieć orzeczenie. Czyli musi mówić, co ktoś robi, lub co się z kimś/czymś dzieje.
Wyobraź sobie obrazek. Dziecko skacze na skakance. Zdanie to: "Dziecko skacze."
"Skacze" to orzeczenie. Mówi nam, co dziecko robi.
Spójrz na to inaczej.
Mamy aktora na scenie. On wykonuje jakąś akcję. Ta akcja to właśnie orzeczenie.
Bez orzeczenia, to tak jakby aktor stał bez ruchu. Nic się nie dzieje! Nie ma zdania.
Przykłady zdań:
- Mama gotuje obiad.
- Pies szczeka na listonosza.
- Słońce świeci jasno.
Zauważ, że w każdym zdaniu jest czynność. Coś się dzieje!
A co z Równoważnikami Zdań?
Równoważniki zdań są sprytne! One też coś komunikują, ale nie mają orzeczenia w tradycyjnym sensie. To tak jak skrót myślowy.
Pomyśl o znaku drogowym. Np. znak STOP. On nie mówi "Musisz się zatrzymać." On tylko pokazuje STOP.
To jest właśnie równoważnik zdania! Krótki, ale zrozumiały.
Jak to zapamiętać?
Wyobraź sobie komiks. Czasami zamiast dymków z tekstem są tylko obrazki, które wszystko wyjaśniają. To jak równoważnik zdania - obrazek zamiast długiego zdania.
Inne przykłady równoważników zdań:
- Ogień! (oznacza: Pali się!)
- Cisza! (oznacza: Proszę o ciszę!)
- Dzień dobry!
- Smacznego!
Zauważ, że chociaż nie ma tutaj orzeczenia, od razu wiesz, o co chodzi.
Zdanie vs. Równoważnik Zdania - Porównanie
Wyobraź sobie, że masz dwa pudełka. Jedno jest pełne, drugie tylko częściowo.
Zdanie to to pełne pudełko. Ma wszystkie elementy, w tym orzeczenie.
Równoważnik zdania to pudełko niepełne. Nie ma orzeczenia, ale i tak wiemy, co jest w środku. Komunikuje nam coś.
Zdanie: "Ala czyta książkę." (Pełne pudełko, widzimy akcję czytania.)
Równoważnik zdania: "Książka!" (Niepełne pudełko, ale wiemy, że chodzi o książkę i być może ktoś ją czyta lub ma przeczytać.)
Prosty test.
Zapytaj siebie: Czy ta wypowiedź ma czasownik, który pokazuje czynność? Jeśli tak, to jest to zdanie. Jeśli nie, to może to być równoważnik zdania.
Przykłady i Ćwiczenia
Teraz poćwiczymy! Spójrz na te przykłady i spróbuj powiedzieć, co jest zdaniem, a co równoważnikiem zdania:
- Pada deszcz.
- Uważaj!
- Kasia śpi.
- Do widzenia!
- Ptaki śpiewają.
Rozwiązania:
- Zdanie (Pada – orzeczenie)
- Równoważnik zdania
- Zdanie (Śpi – orzeczenie)
- Równoważnik zdania
- Zdanie (Śpiewają – orzeczenie)
Pamiętaj! Kluczem jest orzeczenie. Jeśli go nie ma, to bardzo prawdopodobne, że masz do czynienia z równoważnikiem zdania.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiesz różnicę między zdaniem a równoważnikiem zdania.
Zdanie ma orzeczenie i mówi nam, co się dzieje.
Równoważnik zdania nie ma orzeczenia, ale i tak coś komunikuje. To taki skrót myślowy.
Ćwicz dalej, a staniesz się mistrzem zdań i równoważników zdań!
