Hej Studencie!
Przygotowujesz się do egzaminu z gramatyki polskiej? Super!
Dzisiaj omówimy zdania złożone współrzędnie i zdania złożone podrzędnie.
Gotowy? Zaczynamy!
Zdania Złożone Współrzędnie
Co to takiego?
To zdania, w których poszczególne człony są sobie równoważne.
Nie ma jednego zdania nadrzędnego i drugiego podrzędnego.
Spójrzmy na przykłady.
Rodzaje zdań złożonych współrzędnie
Mamy ich kilka.
Zdania łączne: wyrażają następstwo zdarzeń.
Używamy spójników: i, oraz, a, także, jak również.
Przykład: Uczę się gramatyki i robię zadania domowe.
Zdania rozłączne: wskazują na wykluczające się możliwości.
Spójniki: albo, lub, bądź, czy.
Przykład: Pójdę do kina, albo zostanę w domu.
Zdania przeciwstawne: wyrażają kontrast między treściami.
Spójniki: ale, lecz, jednak, natomiast, zaś.
Przykład: Chcę iść spać, ale muszę się pouczyć.
Zdania wynikowe: wskazują na związek przyczynowo-skutkowy.
Spójniki: więc, dlatego, toteż, zatem.
Przykład: Jestem zmęczony, więc idę spać.
Pamiętaj o przecinkach!
Zazwyczaj stawiamy je przed spójnikami współrzędnymi.
Wyjątkiem jest spójnik "i" w zdaniach łącznych, gdy łączy dwa krótkie zdania.
Zdania Złożone Podrzędnie
Tutaj sytuacja jest inna.
Mamy zdanie nadrzędne i zdanie podrzędne.
Zdanie podrzędne dopełnia, określa lub wyjaśnia zdanie nadrzędne.
Zależność jest kluczowa.
Rodzaje zdań złożonych podrzędnie
Jest ich więcej niż zdań współrzędnych.
Zdania podmiotowe: pełnią funkcję podmiotu w zdaniu nadrzędnym.
Odpowiadają na pytanie: kto? co?
Przykład: Wiadomo, że egzamin jest trudny. (Co wiadomo?)
Zdania orzecznikowe: pełnią funkcję orzecznika w zdaniu nadrzędnym.
Odpowiadają na pytanie: kim jest? czym jest?
Przykład: Moje marzenie jest, żeby zdać egzamin. (Czym jest moje marzenie?)
Zdania dopełnieniowe: pełnią funkcję dopełnienia w zdaniu nadrzędnym.
Odpowiadają na pytania przypadków zależnych (kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym?).
Przykład: Wiem, że się przygotowałeś. (Co wiem?)
Zdania okolicznikowe: określają okoliczności czynności wyrażonej w zdaniu nadrzędnym.
Mamy ich kilka rodzajów:
* Zdania okolicznikowe miejsca: gdzie? skąd? dokąd? którędy?
Przykład: Pójdę, gdzie tylko zechcesz.
* Zdania okolicznikowe czasu: kiedy? jak długo? odkąd? dopóki?
Przykład: Zadzwonię, jak wrócę.
* Zdania okolicznikowe sposobu: jak? w jaki sposób?
Przykład: Zrobię to, jak potrafię.
* Zdania okolicznikowe przyczyny: dlaczego? z jakiego powodu?
Przykład: Nie poszedłem do szkoły, bo byłem chory.
* Zdania okolicznikowe celu: po co? w jakim celu?
Przykład: Uczę się pilnie, żeby zdać egzamin.
* Zdania okolicznikowe warunku: pod jakim warunkiem?
Przykład: Zdam egzamin, jeśli się pouczę.
* Zdania okolicznikowe przyzwolenia: mimo co?
Przykład: Pójdę na spacer, chociaż pada deszcz.
Zdania przydawkowe: określają rzeczownik w zdaniu nadrzędnym.
Odpowiadają na pytanie: jaki? która? które? czyj?
Przykład: Książka, którą czytam, jest bardzo ciekawa.
W zdaniach podrzędnych również stawiamy przecinki.
Zazwyczaj oddzielamy zdanie podrzędne od nadrzędnego.
Podsumowanie
Zdania złożone współrzędnie to zdania równoważne.
Zdania złożone podrzędnie to zdania, w których jedno jest nadrzędne, a drugie podrzędne.
Pamiętaj o spójnikach i przecinkach.
Powodzenia na egzaminie!
