Zamiana strony czynnej na bierną w języku polskim może wydawać się skomplikowana. Ale to wcale nie musi być trudne!
Co to właściwie znaczy?
Wyobraź sobie scenę. Masz aktora i akcję. Strona czynna to sytuacja, kiedy aktor robi coś. Strona bierna to sytuacja, kiedy aktorowi się coś dzieje.
Przykład 1: Obraz
Strona czynna: Malarz maluje obraz.
Mamy tutaj malarza (aktor) i malowanie (akcja). Malarz aktywnie tworzy obraz.
Strona bierna: Obraz jest malowany przez malarza.
Teraz uwaga skupia się na obrazie. Obraz "doznaje" malowania. To jest właśnie sedno strony biernej.
Przykład 2: Pies i kość
Strona czynna: Pies gryzie kość.
Kto gryzie? Pies! Co gryzie? Kość! Wszystko jasne i proste.
Strona bierna: Kość jest gryziona przez psa.
Kość staje się ważniejsza. To jej się dzieje. Kto ją gryzie? Pies – to informacja dodatkowa.
Jak to zrobić? (Krok po kroku)
Zamiana strony czynnej na bierną ma pewne reguły.
Krok 1: Zidentyfikuj podmiot, orzeczenie i dopełnienie.
Weźmy zdanie: Kot pije mleko.
Podmiot: Kot (kto wykonuje akcję)
Orzeczenie: Pije (akcja)
Dopełnienie: Mleko (co jest obiektem akcji)
Krok 2: Dopełnienie staje się podmiotem w stronie biernej.
Mleko... no właśnie, co dalej?
Krok 3: Użyj czasownika "być" w odpowiedniej formie + imiesłów przymiotnikowy bierny.
Imiesłów przymiotnikowy bierny tworzymy najczęściej przez dodanie końcówek: -ny, -ty, -ony.
Pić -> pity
Mleko jest pite...
Krok 4: Dodaj "przez" + oryginalny podmiot (opcjonalnie).
Mleko jest pite przez kota.
GOTOWE! Zmieniliśmy stronę czynną na bierną.
Kiedy używać strony biernej?
Strony biernej używamy, gdy:
- Chcemy podkreślić obiekt (dopełnienie).
- Nie wiemy, kto wykonał akcję.
- Wykonawca akcji nie jest ważny.
Przykład 1: Podkreślenie obiektu
Zamiast mówić: "Ktoś ukradł mój rower", możesz powiedzieć: "Mój rower został ukradziony". Tu ważny jest skradziony rower, a nie złodziej (którego nie znasz).
Przykład 2: Niewiadomy wykonawca
"Okna zostały umyte." Nie wiemy, kto je umył. Może ktoś z rodziny, może firma sprzątająca.
Przykład 3: Nieważny wykonawca
"Drogi są budowane." Ważne są budowane drogi, a nie konkretni robotnicy.
Trudniejsze przypadki
Czasami trzeba użyć odpowiednich form czasownika "być" w zależności od czasu.
Czas przeszły: Książka została przeczytana.
Czas przyszły: Obiad będzie ugotowany.
Przykłady na koniec
Strona czynna: Jan naprawia samochód.
Strona bierna: Samochód jest naprawiany przez Jana.
Strona czynna: Dzieci jedzą lody.
Strona bierna: Lody są jedzone przez dzieci.
Strona czynna: Nauczyciel sprawdził testy.
Strona bierna: Testy zostały sprawdzone przez nauczyciela.
Zapamiętaj! Strona bierna to zmiana perspektywy. Skupiamy się na tym, co się dzieje, a niekoniecznie na tym, kto to robi.
Ćwicz! Im więcej przykładów zobaczysz i spróbujesz zamienić, tym łatwiej to zrozumiesz.
